De Engelsman Belbin heeft veel onderzoek gedaan naar de succes- en faalfactoren van teams. Zijn conclusie is dat het succes van een team vooral wordt bepaald door het op elkaar aansluiten van de kennis, vaardigheden en houding van teamleden.
De complementariteit van kennis, vaardigheden en houdingen van teamleden is bepalend voor het succes van het team. Deze complementariteit is veel belangrijker voor de effectiviteit en de efficiëntie van dat team dan de individuele begaafdheid van een teamlid.
Dit is de conclusie van de Engelsman Belbin. Hij heeft veel onderzoek gedaan naar de succes- en faalfactoren van teams.
Uit zijn onderzoek blijkt tevens dat er acht verschillende teamrollen te onderscheiden zijn. Bij een teamrol gaat het vooral om wat je doet en hoe je dat doet. Het gaat er niet om wat je bent.
De teamrollen zijn:
- De coördinator: deze selecteert onderwerpen die aandacht vragen en vat discussies samen. Hij heeft een goed gevoel voor timing en het vermogen om te enthousiasmeren. Hij kan soms wat manipulerend zijn.
- De vormgever (specialist): deze zoekt naar patronen in discussies. Stuurt aan op overeenstemming. Hij is gedreven en overtuigd van eigen kunnen. Hij kan anderen makkelijk provoceren en kwetsende uitspraken doen.
- De uitvinder: deze genereert vooral nieuwe ideeën en zoekt naar nieuwe oplossingen. Hij is gevoelig voor lof en kan slecht tegen kritiek. Hij werkt graag op afstand van het team, is soms onpraktisch en kan nog al eens radicale ideeën hebben.
- De toetser: deze verheldert graag en bekwaamt onduidelijkheden. Hij kan goed kritisch denken en heeft het vermogen om complexiteit te reduceren. Hij heeft wel de neiging om kritisch te zijn en is niet gedreven om anderen te motiveren.
- De werker: deze zet ideeën om in praktische zaken en voert afspraken op systematische wijze uit. Hij beschikt over realiteitszin, zelfbeheersing en discipline. Daarbij heeft hij de neiging om zich af te sluiten voor ideeën met een vage toepasbaarheid.
- De onderzoeker: deze zoekt naar ideeën buiten de groep, legt contacten met allerlei mensen. Hij brengt vaak nieuwe ideeën in discussies, is extravert en nieuwsgierig. Hij heeft geen natuurlijke neiging om het werk af te maken.
- De groepswerker: deze geeft steun aan teamgenoten, gaat verder met ideeën van anderen en voorkomt storingen in het groepsproces. Hij is gesteld op mensen, kan goed luisteren maar is niet besluitvaardig en wel makkelijk beïnvloedbaar.
- De afmaker: deze zet anderen aan tot actie. Zijn zorg is orde en efficiëntie. Hij heeft zelfbeheersing maar is ook geneigd om de mensen te veel op te jagen. Hij heeft weinig oog voor het grotere geheel.
Teamrol-arrogantie
De valkuil bij teamrollen is dat vrijwel ieder teamlid zijn eigen kenmerken verkiest bij het beoordelen van anderen. Dit wordt teamrolarrogantie genoemd. De onbewuste neiging om anderen voortdurend af te meten aan de eigen kwaliteiten.
Vormgever
De Vormgever (door Belbin specialist genoemd) zoekt naar patronen in discussies. De vormgever heeft de moed om obstakels te overwinnen en stuurt aan op overeenstemming. Een vormgever is gedreven en overtuigd van het eigen kunnen.
De Vormgever (door Belbin specialist genoemd) zoekt naar patronen in discussies. Hij heeft de moed om obstakels te overwinnen. Hij stuurt aan op overeenstemming. Zij is gedreven en overtuigd van haar eigen kunnen. In discussies onderkent zij snel de juiste patronen. Zij kan anderen makkelijk provoceren en kwetsende uitspraken doen.
De vormgever
- Richt zich op hoofdlijnen.
- Is gedreven.
- Is van zichzelf overtuigd.
Maar:
- Kan niet tegen vage ideeën en zweverige mensen.
- Kan niet tegen mensen die klagen of medelijden met zichzelf hebben.
Onderzoeker
De Onderzoeker (door Belbin resource investigator genoemd) zoekt naar ideeën buiten de groep. De onderzoeker legt en onderhoudt daartoe contacten met allerlei mensen.
De Onderzoeker (door Belbin resource investigator genoemd) is iemand die zoekt naar ideeën buiten de groep. Daartoe legt en onderhoudt zij contacten met allerlei mensen. Zij brengt vaak nieuwe ideeën in de discussie. Zij is meestal extravert en nieuwsgierig en heeft geen natuurlijke neiging om het werk af te maken.
De onderzoeker
- Is extravert.
- Is nieuwsgierig.
- Staat open voor alle mogelijkheden en nieuwigheden.
Maar:
- Is vaak veel te enthousiast.
- Doet niets aan nazorg.
De Bedenker (door Belbin plant genoemd) genereert vooral nieuwe ideeën. De bedenker zoekt naar nieuwe oplossingen en werkt graag op afstand van het team. Een bedenker is gevoelig voor lof maar kan vaak slecht tegen kritiek.
De Bedenker (door Belbin plant genoemd) genereert vooral nieuwe ideeën, zoekt naar nieuwe oplossingen. Een bedenker werkt graag op afstand van het team. Hij is gevoelig voor lof maar kan vaak slecht tegen kritische opmerkingen. Kenmerkend is verbeeldingskracht en onafhankelijkheid van andermans opvattingen. Hij kan nog al eens onpraktisch zijn en zijn ideeën kunnen nog al eens radicaal zijn.
De bedenker
- Is erg intelligent.
- Denkt zelfstandig.
- Heeft fantasie.
Maar:
- Is niet erg praktisch.
- Staat niet met beide benen op de grond.
- Kan niet zo goed communiceren.
Werker
De Werker (door Belbin implementer genoemd) zet ideeën om in praktische zaken. De werker overweegt wat wel en wat niet bruikbaar is en voert afspraken op systematische wijze uit. Een werker heeft realiteitszin, zelfbeheersing en discipline.
De Werker (door Belbin implementer genoemd) zet ideeën om in praktische zaken. Zij overweegt wat wel en wat niet bruikbaar is en voert afspraken op systematische wijze uit. Haar realiteitszin, zelfbeheersing en discipline wegen op tegen haar neiging zich af te sluiten. Zeker voor ideeën waarvan de toepasbaarheid in haar ogen vaag is.
De werker
- Heeft gezond verstand.
- Is praktisch.
- Is realistisch.
- Heeft zichzelf goed in de hand.
Maar:
- Is niet erg flexibel.
- Houdt niet van speculeren, zeker niet wanneer niet direct duidelijk is wat het oplevert.
Groepswerker
De Groepswerker (door Belbin team worker genoemd) geeft steun aan teamgenoten. De groepswerker gaat verder met ideeën van anderen en voorkomt storingen in het groepsproces (de interactie).
De Groepswerker (door Belbin team worker genoemd) geeft steun aan teamgenoten. Hij gaat verder met ideeën van anderen en voorkomt storingen in het groepsproces (de interactie). Hij is dan ook gesteld op mensen en kan goed luisteren. Maar een groepswerker is minder besluitvaardig en laat zich makkelijk beïnvloeden.
De groepswerker
- Is gedienstig en flexibel.
- Verbetert voortdurend de communicatie.
- Kan goed luisteren.
Maar:
- Is nogal besluiteloos.
- Kan niet tegen spanningen.
- Houdt niet van onderlinge wedijver.
Coördinator
De Coördinator selecteert onderwerpen die aandacht vragen. Ook vat hij vaak samen en ordent hij discussies. Hij kan ieders sterke en zwakke punten goed onderkennen. Hij kan soms manipulerend overkomen.
De Coördinator (door Belbin co-ordinator genoemd) is bezig met de selectie van onderwerpen die aandacht vragen en met het samenvatten en ordenen van discussies. Hij is er vaak bekwaam in om ieders sterke en zwakke punten te onderkennen. Zijn eigenschappen zijn een goed gevoel voor timing en evenwicht en een vermogen om enthousiasme af te dwingen. Hij kan soms iets manipulerends over zich hebben.
De coördinator
- Dwingt respect af.
- Maakt mensen enthousiast.
- Kan goed timen.
- Kan goed communiceren.
Maar:
- Is niet erg creatief.
- Is nergens echt goed in.
Afmaker
De Afmaker (door Belbin Finisher genoemd) benadrukt de noodzaak om iets af te maken. De afmaker oefent daartoe zo nodig pressie uit op teamleden. Een afmaker zet anderen aan tot actie vanuit de zorg voor orde en efficiëntie.
De Afmaker (door Belbin Finisher genoemd) is iemand die de noodzaak benadrukt om iets af te maken. Daartoe oefent zij zo nodig pressie uit op teamleden. Kortom, zij zet anderen aan tot actie. Haar zorg is orde en efficiëntie. Zij heeft zelfbeheersing maar is ook geneigd om de mensen te veel op te jagen. In veel gevallen heeft zij weinig oog voor het grotere geheel.
De afmaker
- Is serieus en houdt van orde en netheid.
- Kan zichzelf goed beheersen.
- Is een sterke persoonlijkheid.
Maar:
- Is ongedurig.
- Jut anderen op.
- Is intolerant ten opzichte van oppervlakkige mensen.
Toetser
De Toetser (door Belbin monitor/evaluator genoemd) verheldert graag en bekwaamt onduidelijkheden. De toetser evalueert allerlei suggesties om zo tot beslissingen te komen. Daarbij taxeert een toetser andermans bijdragen meestal goed.
De Toetser (door Belbin monitor/evaluator genoemd) verheldert graag en bekwaamt onduidelijkheden. Hij evalueert allerlei suggesties om zo tot beslissingen te komen. Daarbij taxeert hij andermans bijdragen meestal goed. Hij kan goed kritisch denken en heeft het vermogen om complexiteit te reduceren. Daar staat tegenover dat hij wel eens de neiging heeft om te kritisch te zijn. Ook mist hij de gedrevenheid en het vermogen om anderen te motiveren.
De toetser
- Kan goed kritisch denken.
- Is objectief.
- Kan door de bomen het bos nog zien.
Maar:
- Is veel te kritisch.
- Is saai en weinig enthousiast.
- Is eigenlijk een beetje te serieus.
Bron: Belbin, R. Managementteams; why they succeed or fail. London: William Heineman (1981).
