Het succes van een programma hangt voor een belangrijk deel af van de kwaliteit van de inhoudelijke aanpak.
Het gaat daarbij onder meer om het goed doorgronden van de opgave en het kiezen van effectieve inspanningen om de doelen van het programma na te streven. Maar hoe doe je dat? En waar moet je dan allemaal oog voor hebben?
Veel programma's en projecten mislukken doordat de voorbereiding onvoldoende is en te snel gestart wordt met uitvoering. Want ‘we hebben ontzettende haast’, zo is dan de boodschap. ‘Er moet nu echt iets gebeuren.’ Een goed begin is echter het halve werk. Een goed programma begint met het neerzetten van de inhoudelijke aanpak: wat wil je bereiken en waarom, wat ga je daarvoor doen en wat heb je ervoor over? De inhoud van een programma is leidend voor aspecten als de programmaorganisatie, de besturing en de besluitvorming. Het gaat erom goed te onderzoeken wat er speelt, waarom veranderingen nodig zijn en wie die veranderingen wil. Aan de hand daarvan kun je concretiseren welke strategie het beste past en wat je dan gaat doen.
Dit klinkt vast als een open deur. Toch gaat het bij programma’s te vaak in eerste instantie over de vorm, de mensen, het geld of de macht. Wie heeft wat te zeggen? Wanneer moet het klaar zijn en wat mag het kosten? Als je echter niet weet wat ‘het’ is, dan zijn deze vragen natuurlijk lastig te beantwoorden. Het kan ertoe leiden dat de tijd of het budget leidend zijn voor de ambitie en de doelen in plaats van omgekeerd. Wat ons betreft gaat het eerst om de inhoud, dan pas om de vorm.
Centrale vraag in dit hoofdstuk
Dit hoofdstuk draait om de vraag: Hoe kom je tot een inhoudelijke aanpak voor een programma? Daaronder ligt het antwoord op vragen als: Wat zijn de elementen van de inhoudelijke aanpak van een programma? Hoe kom je tot een goede ambitie? Wat maakt doelen anders dan resultaten? Wat is het belang van een strategie voor het programma? Hoe maak je samenhang zichtbaar? En hoe bepaal je of het programma stevig staat?
De kernboodschap die we willen meegeven, is: neem voldoende tijd om de inhoudelijke aanpak goed neer te zetten en met elkaar te doorleven. Er zijn vaak veel verschillende manieren om de doelen in een programma na te streven en wat in de ene situatie werkt, kan in de andere helemaal niet werken. Het venijn van een succesvol programma zit in de start.
Programmeren in zeven activiteiten
Op Werken aan Programma's werken we dit thema verder uit. Eerst staan we stil bij de vraag waar het bij dit thema om gaat. Vervolgens onderscheiden we zeven activiteiten voor het inhoudelijk vormgeven van een programma en werken die verder uit:
- Ontwikkelen van de programmavisie.
- Identificeren en afbakenen van de doelen.
- Uitwerken van een geloofwaardige en haalbare strategie.
- Doorvertalen van de doelen naar baten.
- Definiëren van de inspanningen, resultaten, middelen en condities.
- Bepalen van de robuustheid van het programma.
- Structureren van het programma.