In een verandertraject zijn meestal vier stappen, fasen, deelprocessen of -trajecten te onderscheiden tussen idee en uitkomsten. Deze zijn: diagnose, veranderstrategie, interventieplan en interventies.
- Het diagnosticeren.
- Het vinden van een veranderstrategie.
- Het opstellen van een interventieplan.
- Het uitvoeren van het interventieplan.
Naast het beïnvloedingsspel van actoren zijn inhoudelijke activiteiten onderdeel van de weg tussen idee en uitkomst. Die inhoudelijke activiteiten vormen geen homogene ononderbroken stroom. Er zijn altijd verschillende onderdelen achteraf te onderscheiden (descriptief), maar het vooraf onderscheiden van verschillende fasen is ook belangrijk (perspectief). Het komt de slaagkans van veranderingen ten goede.
Nut van fasen
Wat is het nut van fasen?
- Door veranderingstrajecten te faseren, worden ze overzichtelijker. Het wordt daardoor gemakkelijker de aandacht inhoudelijk op verschillende aspecten van het traject te focussen.
- Fasering dwingt tot reflectie. Eerst denken, dan doen. Veranderen is geen kunstje, maar een kunde.
Zichtbare stappen
De indeling in fasen is te benutten voor ‘zichtbare’ stappen binnen grote trajecten: bijvoorbeeld een driejarig fusieproces. Men doet bijvoorbeeld een driemaandse diagnose van de drie fusiepartners en stelt samen met de drie fusiepartners een strategie en interventieplan op gedurende twee maanden. Om vervolgens een aantal grote implementatiestappen te nemen gedurende twee jaar: bijvoorbeeld eerst topstructurering, dan beleidsvorming, dan doorstructurering en dan opleidingen met een feestje als afsluiting, met tussentijdse evaluaties en bijsturingen.
‘Droste-effect’
De indeling is echter evenzeer te benutten voor ‘onzichtbare’ handelingen van een veranderaar in het eerste gesprek met een initiatiefnemer. Want binnen zo’n gesprek kan de veranderaar al diagnostisch bezig zijn en op basis daarvan strategisch kiezen voor bepaalde interventies binnen datzelfde gesprek. In die zin is er sprake van een ‘Droste effect’: het blikken doosje met een verpleegster die een blikken doosje in haar hand houdt met een verpleegster die een blikken doosje in haar hand houdt met ... Binnen het driejarig fusieproces (met fasen) is er de opleidingsperiode (met fasen) en zijn er belangrijke gespreksmomenten (met fasen). De indeling speelt op alle mogelijke aggregatieniveaus tegelijkertijd.
