Losjes gekoppelde systemen komen voor in situaties waarin elementen in een systeem niet, weinig frequent of langzaam op elkaar reageren. Het concept duidt de ambiguïteit en variabiliteit van de relaties tussen mensen en (onderdelen van) organisaties.
'Stel u voor dat u scheidsrechter, aanvoerder, speler of toeschouwer bent van een ongebruikelijke voetbalwedstrijd. Het veld waarop de wedstrijd wordt gespeeld is rond. Er zijn diverse doelen die willekeurig verspreid liggen rondom het ronde veld. Mensen kunnen aan de wedstrijd deelnemen en weer weggaan wanneer ze maar willen. Ze kunnen ballen in de wedstrijd brengen wanneer ze maar willen, ze kunnen zeggen: ‘Dat is mijn doel’, wanneer ze maar willen, zo vaak ze maar willen en voor zoveel doelen als ze willen. De hele wedstrijd wordt gespeeld op een hellend speelveld en de wedstrijd wordt gespeeld alsof het van betekenis is.'
Dubbelzinnige doelen, werkprocessen en verantwoordelijkheden
Dit citaat is breed toepasbaar op vele organisaties. Het laat zien hoe dubbelzinnig, of ambigu, organisaties zijn. Of het nu gaat om betrokkenen, doelstellingen of werkprocessen. In het citaat vallen drie dingen op:
- Doelen zijn vaag en multi-interpretabel. Ze ‘dekken’ een bonte variëteit aan activiteiten en acties. Veel ondernemingsplannen en beleidsplannen bevatten dit soort vage, dubbelzinnige doelen.
- Ook werkprocessen zijn dubbelzinnig. Het is daardoor moeilijk te beoordelen of iemand iets goed heeft gedaan, of juist niet. Dit is vooral toepasbaar op de dienstverlening. Wat is goed onderwijs?
- Taken en verantwoordelijkheden zijn onduidelijk. Er zijn subtiele verschillen tussen meedenken, meeluisteren en meebeslissen, tussen verantwoordelijkheid en eindverantwoordelijkheid.
Het concept van de losjes gekoppelde systemen relativeert het beeld van de organisatie of een veranderingsproces als een bewust ontworpen machine. Betekent dat, dat plannen maken helemaal geen zin heeft? Dat je maar beter niet naar opvattingen van mensen moet vragen? Nee. Maar het concept van de losjes gekoppelde systemen geeft wel aan dat u steeds de relatie moet leggen met de (toekomstige) werkelijkheid. Vraag u af: 'Is dit reëel? Is dit haalbaar? Ga ik dat ook echt doen?'
Bron: Weick K., Sensemaking in organizations, Sage/Thousand Oaks (1996)