Steeds meer organisaties werken met programma’s voor het aanpakken van complexe, doelgerichte opgaven.
In programma’s werken mensen tijdelijk samen aan het realiseren van belangrijke doelen. Denk aan het terugdringen van de criminaliteit onder jongeren in een stad, het verlagen van het aantal fouten in een productieproces, het vergroten van de klantgerichtheid onder medewerkers of het verhogen van de leefbaarheid in een wijk. Doelen die op dat moment extra aandacht vragen, omdat ze belangrijk en urgent zijn en het niet lukt ze langs gebaande paden tot stand te brengen.
Het werken met programma’s past goed bij actuele ontwikkelingen in organisaties en in onze maatschappij. Bestaande structuren en systemen schieten steeds vaker te kort om voor elkaar te krijgen wat we graag willen. Organisaties werken meer en meer samen bij het realiseren van hun doelen. Ze hebben behoefte aan tijdelijke en flexibele werkverbanden, waarin mensen slagvaardig en gefocust aan de slag gaan om iets bijzonders te verwezenlijken. Programma’s beantwoorden aan die behoefte.
Wij zien programma’s in eerste instantie als een manier van samenwerken, net zoals projecten, processen, routines en improvisaties. Elk van deze werkvormen past bij een ander type vraagstuk en heeft voor- en nadelen. Keuzes tussen die werkvormen in de praktijk vaak te nonchalant gemaakt. Ineens heet iets ‘programma’. Maar wat betekent dat? En wat moet dat dan opleveren? Een bewuste keuze helpt misverstanden te voorkomen en met dezelfde verwachtingen op pad te gaan.
Centrale vraag in dit hoofdstuk
Dit hoofdstuk draait om de centrale vraag: Wanneer en waarom zou je kiezen voor een programmatische aanpak? Daaronder ligt het antwoord op vragen als: Wat is een programma? Wat maakt een programma anders dan een project of een proces? Wat is de toegevoegde waarde van de programma-aanpak en hoe ziet die aanpak er op hoofdlijnen uit? Wat gaat er dan anders en wanneer is dat nuttig of nodig?
De kernboodschap: Het werken met programma’s past heel goed bij deze tijd van snelle veranderingen. Het helpt strategische doelen na te streven, maar is geen medicijn voor alle kwalen. Kies er bewust voor en betrek daarbij vroegtijdig de belanghebbenden om samen een stevig fundament te leggen.