Het is belangrijk om een samenhangend geheel van uitgangspunten te vinden voor het vormgeven van de verandering: de veranderstrategie.
Een veranderstrategie vereist een analyse van al het beschikbare diagnosemateriaal. Daartoe kunnen zes basisvragen gebruikt worden. De eerste twee vragen zijn bedoeld om de diagnose nog eens samen te vatten. Met de volgende vier vragen kan men vooruitblikken.
Basisvragen
De zes basisvragen zijn:
- Wat moet de uitkomst zijn van de verandering?
- Hoe ziet het er nu uit? Een karakterisering van de huidige situatie
- Hoe ingrijpend is het verschil tussen wat er nu is en wat er moet komen?
- Een verbetering of een vernieuwing. Een complete transformatie of een opleiding?
- Zijn er blokkades en weerstanden tegen de verandering? Hoeveel? Bij velen? Of is er juist veel energie en zijn er positieve krachten? Hoeveel? Bij velen?
- Willen de betrokken veranderaars de verandering en kunnen zij die effectueren (in termen van competenties)? Veranderaars zullen binnen de organisatie zijn, maar er kunnen ook mensen van buiten bij betrokken zijn
- Kan het eigenlijk wel? Is het haalbaar? Is de verandering te realiseren?
De laatste basisvraag betreft de beoordeling van een of meer combinaties van antwoorden op de voorgaande vragen. Er zijn veel situaties waarbij op die laatste vraag negatief moet worden geantwoord. Bijvoorbeeld: de uitkomst is erg ambitieus gegeven de competenties van de leidinggevenden. Dan zijn er twee mogelijkheden: de uitkomst bijstellen of eerst werken aan de competenties van de leidinggevenden.
Strategiekeuze
Nadat de basisvragen een aantal keren zijn doorlopen en het antwoord op de laatste vraag: ‘ja’ is (geworden), komt men tot een strategiekeuze. Dat zal altijd gebaseerd moeten zijn op de dominantie, het leidend zijn van één kleur: de basiskleur. Dit omdat de onderliggende uitgangspunten van de kleurdrukken zo uiteen liggen. Uit de antwoorden op de zes basisvragen wordt de keuze gedestilleerd.
De basiskleur kan tijdelijk zijn. Of gelden voor bepaalde veranderingen. Ook kunnen er ondersteunende interventies zijn van andere kleuren. Dan gaat het echter al over het interventieplan.
Let wel
Deze vragen passen bij een planmatige aanpak van veranderingen. Waar dat onhandig of onwenselijk is, helpt het al wel de vragen niet te letterlijk te nemen. De belangrijkste functie is om een goed beeld en overzicht te krijgen van de situatie. De vragen zijn daar een goed hulpmiddel voor. Vooral om de “mission impossible” op te sporen. Ideeën, plannen en intenties waarvan men al door dit overzicht kan zien dat ze schipbreuk zullen lijden.
Bron: Caluwé, L., R. Kor en G. Wijnen: Essenties van organiseren, managen en veranderen, Scriptum (2002)
