Interviewreeks Bijna 100 partijen werken samen aan een seniorvriendelijk Rotterdam

De vergrijzing, het toenemend arbeidstekort in de zorg en de situatie op de woningmarkt dwingen ons tot nadenken over slimme oplossingen op het gebied van wonen, zorg en welzijn voor senioren. In ons dagelijks werk bij opdrachtgevers zien we dat partijen bezig zijn met de vraag hoe hier samen met elkaar stappen in te zetten. TwynstraGudde wil deze kennis en ervaringen uit de praktijk delen met het veld. De komende periode spreken wij diverse bestuurders over de ouderenzorg. Lees het tweede interview in deze reeks met Susan Korthagen, programmamanager Rotterdam, Ouder en Wijzer bij de gemeente Rotterdam.

Toegevoegd door Ernst Brandsen op 18 maart 2022

Hieronder lees je het interview waarin zij haar visie en Rotterdamse ervaringen deelt.

Om maar gelijk met de deur in huis te vallen; waarin zit voor jou het belang van het programma Rotterdam, Ouder en Wijzer?

Susan Korthagen Gemeente Rotterdam ‘In 2030 is één op de vijf Rotterdammers ouder dan 65 jaar. Dit biedt uitdagingen, maar ook zeker kansen, Rotterdam wil een ‘senior-vriendelijke stad’ zijn. We hebben ervoor gekozen om een breed programma op te zetten waarin onderwerpen terugkomen over de hele linie van wonen, zorg, welzijn en preventie. Daarnaast geven we dit programma echt samen vorm met ouderen en samenwerkingspartners. Het is dus geen programma van de gemeente, maar van de stad.’

Het programma is veelomvattend, hoe is het opgebouwd en vormgegeven?

‘Het programma is in basis een breed traject waarin vier pijlers zijn geformuleerd. Pijler 1 – Vitaal, gaat over een gezonde leefstijl. Gezond door verstandige voeding, bewegen en sport. Ook zetten we in op valpreventie en e-Health. Een voorbeeld is Sociaal Vitaal in Kleur, een project van NOOM, een belangrijke partner voor ons om ouderen met een migratieachtergrond op een goede manier te bereiken. Hierbij gaat het om gezondheidsinformatie goed en praktijkgericht laten landen en tegelijkertijd gezondheidsvaardigheden te bevorderen. NOOM doet een interventie in de stad waarbij 30 groepen migrantenouderen wekelijks bij elkaar komen voor voorlichting en om samen te bewegen.

Bijna 100 partijen werken samen aan een seniorvriendelijk Rotterdam

Bij pijler 2 – Ertoe doen, kiezen we nadrukkelijk voor een positieve benadering. We hebben geleerd dat ‘eenzaamheid’ een mooi thema is om als partners op in te zetten, maar dat ouderen het veelal niet prettig vinden om hierop te worden aangesproken. Het is een pijnlijk onderwerp en soms moeilijk bespreekbaar als de kinderen niet meer zo vaak op bezoek komen. Uit onder andere huisbezoeken komt naar voren dat het gaat om van betekenis zijn: ertoe doen. Bestrijding van eenzaamheid is in deze pijler ingebed maar juist ook talentontwikkeling, ontmoeting en community building. We geven extra aandacht aan mensen die net hun partner zijn verloren of nieuw komen te wonen in de wijk. Dit zijn life events waarbij de kans op eenzaamheid groter is. Uiteraard bezoeken we ze alleen als ze dit zelf willen. Wij merken dat beeldvorming veel doet; bijvoorbeeld het beeld dat alle ouderen kwetsbaar zijn, terwijl heel veel senioren nog lang vitaal zijn en actief in onze samenleving. Met deze pijler leveren wij juist hieraan een bijdrage.

Pijler 3 - Wonen en woonomgeving, betreft de fysieke opgave. De ambities hebben geleid tot een Langer Thuis Akkoord 2020-2025 dat met 42 partners op het gebied van wonen, zorg en welzijn en de ouderenbonden is gesloten. Onze ouderen zijn divers, dus je wilt dat er iets te kiezen valt. De vier sporen zijn het realiseren van levensloopbestendige woningen, langer zelfstandig wonen in de wijk, meer innovatieve woonzorgconcepten en kennisuitwisseling. Zo’n nieuw woonzorgconcept is de Thuisplusflat. In een Thuisplusflat is zorg en welzijn op een nieuwe manier georganiseerd. Zo organiseert één zorgaanbieder in een Thuisplusflat zowel de Wmo-ondersteuning als de wijkverpleging en verpleeghuiszorg thuis. Dit doet de aanbieder met een vast en herkenbaar team, waardoor beter ingezet kan worden op vroegsignalering, er minder verschillende zorgverleners en organisaties bij een bewoner betrokken zijn en de zorg gemakkelijk op- of afgeschaald kan worden wanneer dit nodig is. Daarnaast maakt welzijn een essentieel onderdeel uit van de Thuisplusflats. In de gemeenschappelijke ruimte van de flat worden activiteiten gericht op vitaliteit, preventie en ontmoeting georganiseerd die toegankelijk zijn voor alle bewoners van het complex. De reacties zijn positief.

Pijler 4 is zorg en ondersteuning. We richten ons daarbij op passende zog en ondersteuning, ketensamenwerking en mensen met dementie. Mensen met dementie wonen tot in een laat stadium thuis en je wilt dat ze daar hun leven zo lang mogelijk voort kunnen zetten. Daarom zetten we in op een dementievriendelijke stad en op de sociale benadering van dementie. We zijn er trots op het predicaat dementievriendelijke stad van Alzheimer Nederland op basis van alle inzet te hebben mogen ontvangen.

De versnippering in de zorg, de kaalslag aan voorzieningen als gevolg van het scheiden van wonen en zorg, het gebrek aan vertrouwde gezichten leidde ertoe dat er behoefte was aan nieuwe vormen van samenwerking. Daarom zijn we gestart met de aanpak seniorvriendelijke wijken in vijf gebieden. Met partijen is gewerkt aan nieuwe vormen van samenwerking, nieuwe vormen van diensten en activiteiten en aan de ontwikkeling van nieuwe woonzorgvormen, vanuit de opgaves en kansen in het gebied.’

'Het is niet een programma van de gemeente, maar een programma van de stad.’

Susan Korthagen, programmamanager Rotterdam, Ouder en Wijzer bij de gemeente Rotterdam

Hoe krijg je een samenwerking met bijna 100 partijen van de grond, dat klinkt als een behoorlijke opgave.

‘Er waren al wel ervaringen en ideeën uit het verleden, maar we hebben er bewust voor gekozen om het programma vanaf het begin samen met de ouderen en samenwerkingspartners vorm te geven. Bij het formuleren van de gezamenlijke ambities zijn de ouderen een hele belangrijke partner geweest.

Voor het formuleren van de ambities hebben we voor alle pijlers werkgroepen opgezet met interne en externe experts en de ouderenbonden. De kernvraag hierin was ‘wat is er nodig om de stad voor te bereiden op het groeiend aantal ouderen?’. Ook zijn er expertmeetings geweest op specifieke thema’s zoals ouderen met een migratieachtergrond en dementie, en tafeltjesavonden samen met de gebiedscommissies, waarin we de ambities met elkaar hebben besproken.

Uiteindelijk hebben we de ambities met elkaar vastgelegd in de Samenwerkingsagenda Rotterdam Ouder en Wijzer, die daarna is uitgewerkt in een uitvoeringsprogramma. De partners hebben zelf veel ideeën, het is daarmee niet een programma van de gemeente, maar een programma van de stad.’

Hoe borg je continuïteit en commitment?

‘Partijen willen zelf bijdragen aan deze opgave. Wij doen het niet alleen, maar samen. Voor veel activiteiten staan partners aan de lat. Er zijn natuurlijk al veel netwerken die steeds meer en beter met elkaar worden verbonden. Initiatieven ontstaan door samenwerking, als mensen elkaar makkelijker weten te vinden komen er mooie dingen tot stand.

Concreet organiseren we jaarlijks een ‘congrestival’, een bijeenkomst waarin we met alle partners de resultaten vieren en gezamenlijk vooruitkijken. In verschillende workshops en onderdelen informeren we elkaar en is er ruimte voor interactie en meedenken. Als mensen elkaar kennen en weten van elkaar, dan kunnen ze ook doorverwijzen: ‘Weet u dat er een valpreventie activiteit is in de wijk? Daar kun je kwetsbare ouderen goed naar verwijzen.’’

Wij spraken inspirerende professionals en ouderen over wonen, zorg en welzijn voor ouderen. Zij laten zien hoe weerbarstig de praktijk is en hoe zij met visie, durf en volharding een weg vinden. Dit interview is onderdeel van het magazine. Het magazine is nu gratis te downloaden.

Het programma ligt op het snijvlak van verschillende domeinen… hoe werkt dat in de praktijk?

‘De acties zijn per pijler opgebouwd. Vanuit de gemeente heeft elke pijler een coördinator. Het ontwikkelen van initiatieven en de uitvoering daarvan ligt bij de samenwerkende partijen.

Zo is er binnen de gebiedsgerichte aanpak een programmaleider om de verbinding tussen zorg, welzijn en wonen goed vorm te geven, de agenda wordt echter gemaakt in een integraal kernteam. Met andere woorden, wij als gemeente bepalen niet wat we gaan doen, dat is aan het kernteam.

Het uitvoeringsprogramma staat vol met acties van de partners in de stad. De rol van de gemeente is wisselend per situatie. Dit past ook wel bij de nieuwe rol van de overheid. Soms zijn we opdrachtgever en soms is onze rol veel meer verbindend en faciliterend.’

'Het is een gezamenlijke inspanning, ambitie en verantwoordelijkheid om het programma vorm te geven én te laten slagen.’

Susan Korthagen, programmamanager Rotterdam, Ouder en Wijzer bij de gemeente Rotterdam

Het lijkt ons een flink karwei. Waar begin je?

‘We zagen verschraling in voorzieningen en versnippering in het zorgaanbod. We willen met de partners de wijken seniorvriendelijk maken, dus versnippering tegengaan en mooie bestaande voorzieningen voor ouderen verder brengen. Dat begint met de vraag ‘wat is er in deze wijk nodig?’. De uitwerking ligt in de gebieden zelf. Dit was wel even zoeken. Langdurig investeren in de samenwerking is nodig. Doordat je intensief samenwerkt komen er initiatieven tot stand die je wellicht van tevoren niet zou hebben bedacht. Het is belangrijk om elkaar te blijven bevragen: waar zitten de leemtes, wat gaat er goed, wat moet er nog gebeuren? Zo hebben we locaties voor de seniorvriendelijke wijken/Ouderenhubs bepaald op basis van waar al veel ouderen wonen, waar kansen lagen, maar ook waar gebiedsontwikkelingen stonden gepland.’

Hoe weet je wat werkt?

‘Een mooi voorbeeld is de betrokkenheid van professor doctor Anja Machielse, zij is verbonden aan het programma. Zij denkt mee op onze eenzaamheidsaanpak en heeft bijvoorbeeld met het werkveld interventieprofielen ontwikkeld. Dit zijn typologieën van eenzaamheid met bijbehorende passende interventies. Mensen zijn soms langere tijd geïsoleerd; deze mensen meeslepen naar het buurthuis zal dan niet werken. We zijn samen met de coalitie “Erbij” bezig om professionals handvatten te bieden, zodat zij de typen van eenzaamheid beter herkennen en dan de juiste interventie kunnen inzetten. Ook zijn er aan veel interventies onderzoeken gekoppeld.’

Kijk je hierbij ook naar de financiën?

‘Op onderdelen werken we aan businesscases en kosten-baten analyses. Werkt dit nu, wat zijn de effecten, heeft het meerwaarde? We proberen veel uit, het is in beginsel kleinschalig. Ook dit doen we met de partners waaronder de zorgverzekeraar.

Rondom het Langer Thuis Akkoord hebben we een Community of Practice gerealiseerd. Tussenvoorzieningen zijn besproken met onderliggende businesscases. Zo kun je laten zien hoe je zoiets betaalbaar maakt. Je zou het een lerende gemeenschap kunnen noemen. Daarbij is kennisuitwisseling tussen de partners de basis. Dit vraagt dus iets van de samenwerking, maar ook om vertrouwen, je geeft een kijkje in de eigen keuken. Je moet investeren, mensen leggen niet direct iets op tafel. Dan komen dingen tot stand en vindt men met elkaar gemakkelijker wegen naar de financiën.'

Je vertelt met enthousiasme. Waar ben je het meest trots op?

'Er gebeuren ontzettend veel mooie dingen. De thuisplusflats, nieuwe vormen van dagbesteding voor mensen met dementie, zoals ‘voetbalherinneringen’ met Excelsior, Dementalent en de belevingstuinen (groene vormen van dagbesteding). Maar het mooiste is dat je het met elkaar doet.’

Wat zijn uitdagingen?

‘Het gaat niet altijd zo hard als je zou willen. Partijen moeten elkaar vinden. Er is geen blauwdruk dus het is zoeken met elkaar hoe we er samen invulling aan geven. Het is een leerproces. In deze coronatijd is het soms lastig om ouderenparticipatie te organiseren – je moet immers voorzichtig zijn - dit is voor ons een lastige periode geweest. Toch zijn er mooie dingen tot stand gekomen.’

Wat zou je het veld willen meegeven als het gaat om wonen, zorg en welzijn voor ouderen?

‘Doe het samen met ouderen en partners. Het vanaf het begin samen opbouwen heeft goed gewerkt. We hadden ook een programma vanuit ervaringen van de vorige Collegeperiode kunnen schrijven, maar we zijn blij dat we dit niet hebben gedaan. Ga het gesprek aan over wat mensen motiveert en waar zij iets mee willen. Denk ook vooral in mogelijkheden en kansen. Het is een gezamenlijke inspanning, ambitie en verantwoordelijkheid om het programma vorm te geven én te laten slagen.’

Hét magazine over wonen, zorg en welzijn voor ouderen

Dit interview is onderdeel van hét magazine over wonen, zorg en welzijn voor ouderen. Wij spraken inspirerende professionals en ouderen. Zij laten zien hoe weerbarstig de praktijk is en hoe zij met visie, durf en volharding een weg vinden.

Lees hier de andere interviews terug:

Zet in op het sociaal weefsel van wijken met Gea Sijpkes.
Nieuwe seniorenhuisvesting inpassen in bestaande woonwijken met Ronald Leushuis.
De drive om met de grote vraagstukken aan de slag te gaan is de basis met Monique Boeijen en Gea Veldmeijer.
Hoe gaan gezinnen met een migratieachtergrond om met ouder worden? met Ali Ercanoglu.
Het leven is niet maakbaar, maar je kunt wel keuzes maken met Marion van Hees.
Burgerparticipatie aan de basis van woonzorgcentrum De Borgstee met Cees Hesse.
Radicaal integraal samenwerken in de wijk, met welzijn als verbindende schakel met Roxana Asmus.

Wil je verder van gedachte wisselen over jouw uitdagingen over de zorg en huisvesting voor senioren? We praten er met plezier een half uurtje met je over in een eerste digitale kennismaking. Wil je een afspraak inplannen? Neem in dat geval contact met ons op.

Meer inzichten

Blog

Neem contact op met

Ernst Brandsen

Senior adviseur Zorg

Simone Swartjes

Senior adviseur Zorg

Alle mensen

Neem contact op met

Ernst Brandsen

Senior adviseur Zorg

Simone Swartjes

Senior adviseur Zorg

Alle mensen

Werken aan transities

Impact

Opleiden

Wie we zijn

Recente vacatures

Organisatieadviseur Laadinfrastructuur

(Ervaren) Adviseur en Projectmanager Zorghuisvesting

Impact

Onze resultaten bij opdrachtgevers

Werken bij

Recente vacatures

Organisatieadviseur Laadinfrastructuur

(Ervaren) Adviseur en Projectmanager Zorghuisvesting

Waar wij aan werken

Wie we zijn

Impact op morgen

Recente vacatures

Organisatieadviseur Laadinfrastructuur

(Ervaren) Adviseur en Projectmanager Zorghuisvesting

Interviewreeks Bijna 100 partijen werken samen aan een seniorvriendelijk Rotterdam

Om maar gelijk met de deur in huis te vallen; waarin zit voor jou het belang van het programma Rotterdam, Ouder en Wijzer?

Het programma is veelomvattend, hoe is het opgebouwd en vormgegeven?

Hoe krijg je een samenwerking met bijna 100 partijen van de grond, dat klinkt als een behoorlijke opgave.

Hoe borg je continuïteit en commitment?

Het programma ligt op het snijvlak van verschillende domeinen… hoe werkt dat in de praktijk?

Het lijkt ons een flink karwei. Waar begin je?

Hoe weet je wat werkt?

Kijk je hierbij ook naar de financiën?

Je vertelt met enthousiasme. Waar ben je het meest trots op?

Wat zijn uitdagingen?

Wat zou je het veld willen meegeven als het gaat om wonen, zorg en welzijn voor ouderen?

Hét magazine over wonen, zorg en welzijn voor ouderen

Meer inzichten

Second opinion op strategisch huisvestingsplan biedt zorgbestuurders scherpte en zekerheid

Een ziekenhuis is meer dan een reparatiefabriek

Ontwerpers en makers van ontmoeting gezocht!

Bekijk alle inzichten

Neem contact op met

Ernst Brandsen

Simone Swartjes

Neem contact op met

Ernst Brandsen

Simone Swartjes