In gesprek met Carlijn Rouwhorst en Tycho van den Hurk van het ministerie van VWS Terugkijken en vooruitblikken op de zorgtransitie na twee jaar IZA

Het Integraal Zorgakkoord (IZA) loopt twee jaar en recent is de mid-term review van het akkoord gepubliceerd. Op landelijk niveau wordt er volop gewerkt aan de toegankelijkheid en toekomstbestendigheid van de zorg. In het kader hiervan spraken wij Carlijn Rouwhorst en Tycho van den Hurk, twee jonge ambtenaren, werkzaam bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Beiden zijn betrokken bij de totstandkoming én uitvoering van het IZA. Met een frisse blik en intrinsieke motivatie om de knelpunten in de zorg aan te pakken dragen zij bij aan de transitie van het zorgstelsel.

Toegevoegd door Thierry Franke op 25 oktober 2024

Ik ben Carlijn Rouwhorst en ik werk nu drie jaar bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), bij de directie Zorgverzekeringen in het cluster Zorginkoop. Onze focus ligt bij het cluster zorginkoop op het beleid rondom zorgcontractering, met het doel om processen, zoals de contractering in het kader van het IZA, te verbeteren en te versnellen. Dit met als doel dat verzekerden eerder duidelijkheid hebben over hun polis. Daarnaast ben ik voor de helft van mijn tijd actief in het programmateam van het IZA, waar ik onder andere werk aan de voorbereiding van bestuurlijke overleggen en congressen. Ook ben ik thematrekker van een van de IZA-thema's en vanuit onze directie, samen met een collega, aanspreekpunt voor alle contracteringsacties binnen het IZA.

Tycho van den Hurk en Carlijn Rouwhorst

Mijn naam is Tycho van den Hurk en ik werk nu drie jaar bij de directie Zorgverzekeringen van VWS. Binnen deze directie maak ik deel uit van het team Regionale Samenwerkingen en Zorgvernieuwing, dat voorheen bekendstond onder de naam 'Juiste Zorg Op De Juiste Plek'. In deze rol heb ik bijgedragen aan de totstandkoming van het IZA met een sterke focus op regionale samenwerking. Mijn werk richt zich op het bevorderen van samenwerking in de regio om de zorg voor iedereen toegankelijk te houden.

We spreken elkaar in augustus 2024. Er is in de afgelopen twee jaar vanuit het IZA, en de andere akkoorden, veel gebeurd zowel in alle regio’s als bij het ministerie. Het is nu zomerreces, een wat rustigere periode die ook net volgt op de publicatie van de mid-term review van het IZA.

Hebben jullie tijdens het zomerreces ruimte om terug te kijken en hoe kijken jullie dan terug op de afgelopen twee jaar?

Rouwhorst: ‘Ja, we hebben wel wat ruimte om te reflecteren. Tegelijkertijd zijn we ook druk met alles wat we in de komende twee jaar nog willen bereiken met alle betrokkenen. Zo moeten de conclusies uit het bestuurlijk overleg IZA over de mid-term review nog volgen. Maar als we nu terugkijken dan zijn we bovenal heel trots en positief vanuit VWS over wat er allemaal is bereikt in de afgelopen twee jaar. Het is wel heel bijzonder dat we deze veertien partijen aan tafel hebben gekregen en dat het samenwerken groeit. Natuurlijk was er niet vanaf het begin direct bij iedereen vertrouwen, maar we zien dat nu wel veranderen. We zijn dus vooral blij met de beweging die in gang is gezet naar passende zorg. Daar zetten we vanuit het IZA vol op in. Tegelijkertijd zijn we er ook nog niet. Niet alles hoeft nu al klaar te zijn, maar je wil wel graag de resultaten zien.’

Van den Hurk vult aan ‘Ik sluit me daar bij aan. We zijn bovenal trots op wat er bereikt is. We zien ook dat we er nog niet zijn, maar twee jaar geleden dachten we niet dat we nu al zo ver zouden komen met het IZA. Dat heeft me echt verrast. Als ik terugkijk over de afgelopen periode moet ik ook denken aan de onderhandelingsperiode voor het IZA. De onderhandeling vond plaats tijdens corona en is veelal digitaal uitgevoerd. Dat was soms wel ingewikkeld. Mede daardoor vergaderen we nu uitsluitend op locatie met elkaar. Het is voor ons makkelijker om elkaar goed te begrijpen als we met elkaar in dezelfde ruimte zitten.

Wat ook bij me opkomt als ik terugdenk aan de afgelopen twee jaar is de eerste periode na publicatie van het IZA. Toen kwamen er vanuit het veld veel verschillende reacties. Tegelijkertijd zagen we ook partijen zich afvragen wat ze nu moeten gaan doen. Wij waren toen in een volgende onderhandeling over de criteria voor de regiobeelden en -plannen. Ook daar kwam na publicatie wel reactie op en vragen over de nut en noodzaak. Soms werden de criteria ook in twijfel getrokken. Tegelijkertijd zagen we dat er ook regio’s waren die heel snel in staat waren om bij te schakelen en de beelden en plannen te maken. Voor zover wij zagen waren dit de regio’s die al langer met elkaar samenwerkten. Uiteindelijk hebben alle regio’s onder hoge tijdsdruk fantastisch werk geleverd en lijkt het toch dat de verschillen die er waren tussen de regio’s echt zijn afgenomen. Samenwerken is nu veel meer gemeengoed geworden.’

Twee jaar IZA terugkijken en vooruitkijken op de zorgtransitie

Hoe zien jullie de transitie waar we aan werken? Wat kenmerkt de transitie en hoe kijken jullie naar het eindpunt van de transitie?

‘Voor VWS is het in beginsel een transitie naar Passende Zorg’ zegt Rouwhorst. ‘Een van mijn rollen is dat ik de Speciaal gezant Passende Zorg, Jan Kremer, ondersteun. We voeren vanuit het gezantschap door het hele land gesprekken waarbij het vaak gaat over de transitie, Passende Zorg en wat dit is of betekent voor zorgprofessionals en burgers. Zowel de transitie als Passende zorg zijn echt voor iedereen anders valt mij op. Passende zorg past daarmee vooral ook bij de wensen en behoeften van mensen en anderzijds moet het aansluiten bij het aanbod dat we hebben. Deze combinatie kan door de arbeidsmarkt best een puzzel zijn. Dat kan betekenen dat uiteindelijk niet altijd alles wat gevraagd wordt kan.’

Van den Hurk vult aan ‘wij merken dat nu na twee jaar IZA we steeds verder komen in het samenwerken met alle betrokken organisaties vanuit een gemeenschappelijk doel. Zo wordt het een maatschappelijk doel. Wij weten ook niet precies wat het eindpunt van de transitie naar Passende Zorg is. Maar gaandeweg grijpen we terug op ons kompas Passende Zorg.’

Hoe kijken jullie naar regionale domeinoverstijgende samenwerking in het land?

‘Wij zien domeinoverstijgend samenwerken als een belangrijke stap vooruit binnen de zorg en welzijn. De afgelopen tijd is er in de verschillende regio’s ontzettend veel gebeurd. Bij VWS zijn we ons ervan bewust dat we in het eerste jaar van het IZA veel gevraagd hebben van de betrokken partijen en dat alles in een relatief korte tijd heeft moeten gebeuren. Desondanks hebben de tot nu toe gezette stappen onze verwachtingen overtroffen.

Wat betreft de samenwerking, zoals ik al zei, zagen we in het begin grote verschillen tussen regio’s. Sommige regio’s, die al langer met elkaar samenwerkten, konden snel stappen zetten en wisten meteen wat hen te doen stond om deze samenwerking structureel te maken. Zij waren al bezig met het verbeteren van hun processen. Andere regio’s, die voor het eerst met elkaar moesten samenwerken, moesten een aantal stappen inhalen en zich aanpassen aan deze nieuwe manier van werken. Die eerste stappen hielden soms simpelweg in dat partijen elkaar moesten leren kennen, van elkaar weten wat ze doen en hoe ze elkaar kunnen helpen.

In de afgelopen twee jaar hebben we echter gezien dat deze verschillen steeds meer zijn gladgestreken. De samenwerkingen zijn goed tot stand gekomen, en regio’s hebben zich snel aangepast. Dit heeft ervoor gezorgd dat we nu in staat zijn om op een nieuwe, geïntegreerde manier naar het zorglandschap te kijken, wat de kwaliteit van de organisatie van zorg en welzijn ten goede komt.’

‘Als ik kijk waar we nu staan dan zijn wij daar trots op. Als je ons twee jaar geleden had verteld dat we nu hier zouden staan dan hadden we je niet geloofd.’

Tycho van den Hurk

We hebben het over de transitie gehad en over de ontwikkelingen op regionaal en landelijk niveau. Als ministerie is VWS heel actief op beide. Hoe kijken jullie hierbij naar de rol van VWS?

‘De rol van VWS is veelzijdig en gericht op het verbeteren van de zorg door nauw samen te werken met verschillende partijen in de praktijk. We werken steeds meer van buiten naar binnen, wat betekent dat we luisteren naar wat er in de praktijk gebeurt en die inzichten gebruiken we om beleid te maken. Vanuit een intrinsieke motivatie om de zorg te verbeteren zoeken we actief de samenwerking op en willen we signalen uit de praktijk serieus nemen’, reageert van den Hurk.

‘VWS heeft niet alleen een beleidsmatige rol, maar speelt ook een inhoudelijke rol door betrokken te zijn bij wat er daadwerkelijk gebeurt in de regio’s. Door langer aanwezig te zijn en te luisteren naar de behoeften en signalen van zorgaanbieders en andere belanghebbenden, kunnen we een betekenisvolle bijdrage leveren aan de gesprekken en processen die daar plaatsvinden.

Voor ons is het soms ook lastig omdat partijen verschillend kijken naar hoe we onze rol zouden moeten invullen. Het managen van verwachtingen is wel een uitdaging.

Daarnaast heeft VWS een stelselverantwoordelijkheid; dit betekent dat we soms sturend moeten optreden om ervoor te zorgen dat de doelen van het zorgstelsel worden bereikt. Dit kan een uitdagende positie zijn, omdat we enerzijds willen samenwerken en niet willen dwingen, maar anderzijds ook verantwoordelijk zijn voor de richting en uitvoering van het beleid. We proberen een balans te vinden tussen luisteren, ondersteunen en, indien nodig, sturen.’

We hebben in ons gesprek al heel wat teruggekeken. Maar als we nu vooruitkijken, wat staat er nog voor jullie in 2024 en iets verder vooruit in de komende twee jaar?

‘We zien dat het IZA nu enorm leeft in alle regio’s. Dat willen we graag vasthouden en versterken. We willen in 2024 verder werken aan bewustwording in de samenleving en kijken hoe we zorgprofessionals nog beter kunnen steunen in de transitie en ook met elkaar ontdekken wat er op de werkvloer gaat veranderen in de transitie’, zegt Rouwhorst.

Van den Hurk: ‘Op het stuk regionale samenwerking hebben we de regioplannen liggen natuurlijk. Veel regio’s hebben ook werkagenda’s gemaakt. Daar staan de stappen voor de komende periode in beschreven vanuit elke regio. We zitten nu in de fase dat de plannen echt van papier komen. Voor de komende twee jaar willen verder en integraler gaan werken aan het versterken van de eerstelijn, ROAZ en de ggz. We kunnen deze onderwerpen wel zien als aparte beleidsdossiers, maar in de praktijk komt het allemaal samen. Dan moeten wij het ook integraal bekijken.’

We eindigen ieder interview met dezelfde vraag. Namelijk, wat moet de lezer onthouden van dit gesprek?

Van den Hurk: ‘Ik zou graag willen dat de lezer onthoudt dat we het echt met z’n allen moeten doen. Dat geldt ook voor VWS. We denken en bewegen mee en staan echt open voor signalen vanuit de regio. We hebben alle betrokken organisaties en personen nodig; juist ook de passionate idiots. Daarnaast werk ik nu drie jaar bij VWS en heb kort de tijd voor IZA meegemaakt. Als ik kijk waar we nu staan dan zijn wij daar trots op. Als je ons twee jaar geleden had verteld dat we nu hier zouden staan dan hadden we je niet geloofd.’

Zelf aan de slag

Sta jij zelf voor een domeinoverstijgende opgaven en wil je graag met iemand hierover sparren? Wil je meer weten over wat wij doen in domeinoverstijgend samenwerken neem dan contact met ons op!

Magazine over domeinoverstijgend samenwerken aan zorg en welzijn

De toegankelijkheid van de zorg staat onder hoge druk! Een transitie in zorg en welzijn is noodzakelijk. In het magazine over domeinoverstijgend samenwerken aan zorg en welzijn schrijven wij over samenwerken tussen de zorg, sociaal, verzekeraars en gemeentelijk domein. Dit interview is de vierde voor dit magazine Zorg zonder Grenzen. In dit magazine vind je alle interviews, blogs en opdrachtervaringen aangevuld met onze eigen inzichten en ervaringen. Download jouw eigen exemplaar.