Interviewreeks Samen voor een gezond Nederland: het perspectief van de zorgverzekeraar

Joas Duister en Gerben van Ommeren zijn regiomanagers bij Menzis, één van de vier grote zorgverzekeringsconcerns. Joas startte 7 jaar geleden met werken bij Menzis als directiesecretaris, is daarna preventiemanager geweest en nu verantwoordelijk voor de aansturing van de zorginkopers en regiomanagers in de regio’s Arnhem, Rivierenland, Gelderse Vallei en Haaglanden. Gerben is verantwoordelijk voor de regio Oost van Menzis, waarbinnen onder andere Twente en de Achterhoek vallen. Daarvoor was hij één van de strategisch GGZ-inkopers. De komende periode spreken wij diverse bestuurders en managers over samenwerken in de zorg. Lees het vierde interview in deze reeks met Joas Duister en Gerben van Ommeren.

Toegevoegd door Eefje van Wichen op 14 juni 2021

Wij interviewden Joas Duister en Gerben van Ommeren over wat samenwerken betekent voor een zorgverzekeraar.

Jullie publiceerden dit voorjaar samen met CZ en Zilveren Kruis een verkiezingspaper. Samenwerken is hierin het meest gebruikte woord. Wat maakt dat juist nú zo belangrijk en hoe verhoudt het zich tot de concurrentie?

Joas: ‘Het Nederlandse zorgstelsel kent marktwerking om de zorg betaalbaar en kwalitatief te houden. Tegelijkertijd zien wij dat samenwerken voor de inwoners van Nederland én daarmee voor onze verzekerden noodzakelijk is. De persoon met verward gedrag is niet gebaad bij hokjes in de zorg en ook een zorgbehoevende oudere is niet geholpen door rigide, soms beconcurrerende grenzen tussen zorginstellingen en gemeenten. Deze marktwerking en roep om samenwerking geeft een spanningsveld. Tegelijkertijd geloven wij er bij Menzis in dat dit spanningsveld noodzakelijk is. Concurrentie houdt je scherp én er moet een partij zijn die kijkt naar doelmatigheid en innovatie stimuleert.’

'Het spanningsveld tussen samenwerken én concurreren is noodzakelijk. Er moet gekeken worden naar de kwaliteit van zorg, maar ook naar doelmatigheid.'

Joas Duister

Gerben: ‘Samenwerken is natuurlijk altijd belangrijk geweest en daarbinnen hebben wij vanuit de wetten en het stelsel onze verantwoordelijkheid genomen. Momenteel, en zeker met corona, is het belang van een goede gezondheid echter nadrukkelijker dan ooit onder de aandacht. Juist in dit verkiezingsjaar wilden wij deze opgave en de rol als samenwerkingspartner die wij daarin willen zijn voor de zorgpartijen in het veld nadrukkelijk naar voren laten komen. Daarbij zetten wij onze verzekerden centraal en werken dan zoveel mogelijk samen met partijen op regioniveau.

Joas: ‘Mij valt op dat onze rol als inkoper wel verschuift. De beeldvorming was voorheen dat onderhandelingen het spreekwoordelijke ‘armpje drukken’ inhield en gaan om concurreren. Een spel met een winnaar en een verliezer. Of eentje waarin beiden ontevreden waren met het gelijkspel. Wij proberen nu heel duidelijk echt samen op te trekken en verder te denken dan alleen prijs en contracten voor een korte periode. Wat is nodig van ons én de zorginstellingen voor de inwoners van het gebied? Aan de hand van regiobeelden stellen wij het gemeenschappelijk belang voorop en verbinden waar dat kan. Wij moeten daarin samen op de centen letten, want uiteindelijk betaalt de burger de rekening.’

Welke voorbeelden hebben jullie en wat heeft dat gebracht?

Joas: ‘Een mooi voorbeeld is de pilot domein overstijgende samenwerking in de gemeente Ede. Hierin is samen opgetrokken met zorginstellingen en de gemeente om mensen langer thuis te kunnen laten wonen. Een pilot waarin gewerkt is over de grenzen van de Wet langdurige zorg, de Wet maatschappelijke ondersteuning en de Zorgverzekeringswet. Een ander voorbeeld is GGZ buiten de lijntjes, waar een Regionale Instelling voor Beschermend en Begeleid Wonen (RIBW), twee GGZ-instellingen, de gemeente en wij als zorgverzekeraar de zorg voor mensen met ernstig psychiatrische problemen toegankelijker willen maken.’

Gerben: ‘Dergelijke pilots zijn impactvol én vragen lef, ook voor ons als zorgverzekeraar. Als Menzis voeren wij vanuit de wetten onze taken uit, wat mede inhoudt dat wij een overschrijding binnen bijvoorbeeld de Wet langdurige zorg niet mogen compenseren met een onderschrijding in bijvoorbeeld de zorgverzekeringswet. Zeker in aansluiting met het sociaal domein en de gemeenten is het noodzakelijk goede afspraken te maken hoe wij hiermee omgaan. In de toekomst wordt het waarschijnlijk mogelijk om domein overstijgend financieren mogelijk te maken (VWS en NZa hebben hiervoor wetgeving in consultatie).

Uiteindelijk brengen deze voorbeelden van samenwerking over grenzen heen veel. Het geeft houvast en brengt duidelijk de risico’s en kansen in beeld als er met budgetten en verantwoordelijkheden geschoven wordt. Vanuit daar kan gekeken worden naar mechanismen om dit goed te doen en zo tegelijkertijd inhoudelijk te werken aan de zorg én aan doelmatigheid.’

Twee thema’s die in de verkiezingspaper uitgebreid aan bod komen zijn de regio en preventie. Twee complexe thema’s, waarbij vaak gezegd wordt dat dé regio niet bestaat én dat preventie eigenlijk van niemand is. Hoe kijken jullie hiernaar?

Joas: ‘Om goed domein overstijgend te kunnen werken is een eenduidige regio van belang. Dit vergemakkelijkt het maken van afspraken en met eenduidige regio’s maak je de meerwaarde van investeringen beter aantoonbaar. Een veelheid aan overlegtafels helpt niet. Binnen Menzis hebben wij de verschillende grenzen per gemeente geanalyseerd om een goed beeld te krijgen van de congruentie in regio-indelingen. Een gemeente als Veenendaal zit bijvoorbeeld in heel veel verschillende zorgregio’s, dat is lastig.’

Gerben: ‘De regio-indelingen zijn inderdaad een ingewikkeld punt. Toch realiseren wij ons ook dat dit geen punt is waarin wij als zorgverzekeraar leidend in kunnen zijn. Wij adresseren het nadrukkelijk in het verkiezingspaper en zien hier een rol weggelegd voor de politieke partijen en het ministerie.’

Samen voor een gezond Nederland: het perspectief van de zorgverzekeraar

Foto: Wouter van der Sar

En de inspanningen in het kader van preventie?

Gerben: ‘Ondanks het belang van preventie heeft het nog steeds een beperkte rol. Het spreekt voor zich dat voor ons als zorgverzekeraar de kosten minder worden bij een gezondere populatie, maar tegelijkertijd kennen wij geen specifieke prikkel om te investeren in preventie. Als verzekeraar dienen wij hierin scherp te zijn op financiële risico’s. Stel wij investeren jarenlang in de gezondheid van iemand, wie zegt dat hij of zij ook in de jaren daarop bij ons verzekerd is? Voor het geheel van de maatschappij is het zeker wenselijk, maar de praktische uitvoerbaarheid is complex.’

Joas: ‘Menzis heeft de afgelopen jaren al veel geïnvesteerd in preventie en ziet voor zichzelf ook een voortrekkersrol. We hebben hier echt een gezamenlijke verantwoordelijkheid. De gezamenlijk inspanning en het adresseren van de te nemen maatregelen op stelselniveau samen met Zilveren Kruis en CZ is daar een voorbeeld van. Daarnaast zijn ook de pilots, zoals de ketenaanpak voor kinderen met overgewicht en valpreventie hier voorbeelden van. Samenwerken is een sleutelaspect in al deze ontwikkelingen.’

Hoe zien jullie de verdere ontwikkeling richting preventie voor je?

Joas: ‘We moeten in ieder geval de vrijblijvendheid rondom preventie voorbij. Een mogelijkheid zou zijn om te werken met budgetten voor preventie in regio’s. Geef bijvoorbeeld de GGD‘s hierin een actieve rol en maak afspraken tussen zorgverzekeraars, het Rijk en de gemeenten. Het is wenselijk als er dan concrete doelen komen waarop wij ook afrekenbaar zijn. Natuurlijk hoort daar een budget aan de voorkant bij. Een budget, wat op termijn, aan de curatieve kant weggehaald kan worden. Stel bijvoorbeeld als doel dat de prevalentie van leefstijl gerelateerde ziekten zoals diabetes met een percentage omlaag gaat.’

Gerben: ‘Laten wij het ambitieniveau dan nog wat verder opvoeren: wat mij betreft kijken wij directer naar leefstijl. Bijvoorbeeld 65% van de regionale inwoners sport minstens twee keer per week of wandelt een minimale afstand per dag. In samenspraak met regio’s dient gekeken te worden wat daar het beste past. Kies niet voor één blauwdruk!’

Een dergelijke transitie zal een enorm beroep doen op de samenwerkingsvaardigheden binnen én buiten de zorgsector. Vanuit jullie rol bij Menzis, welke ervaringen of tips willen jullie graag meegeven?

Joas: ‘Wat mij betreft is het noodzakelijk echt te beginnen vanuit de inhoud en de cliënt. In samenwerkingsverbanden is de maatschappelijke doelstelling het belangrijkste en kan het goed mogelijk zijn dat dit bereidheid vraagt om kleiner te worden of om op onderdelen zorg elders plaats te laten vinden.’

'Durf ambassadeurschap te laten zien met meerdere partijen en creëer een beweging vanuit het veld.'

Gerben van Ommeren

Gerben: ‘Als zorgverzekeraar hebben wij in samenwerkingsverbanden natuurlijk een bijzondere positie. Een positie, waarbij wij enerzijds dingen mogelijk moeten maken en anderzijds scherp moeten zijn op doelmatigheid. Mijn handreiking zou zijn om echt te redeneren vanuit het belang van eenieder én vroegtijdig samen op te trekken. Durf ambassadeurschap te laten zien met meerdere partijen en creëer een beweging vanuit het veld. Een beweging waarbij wij graag aansluiten!

Wij hebben elkaar de komende periode gewoonweg hard nodig om te voorkomen dat de solidariteit in de Nederlandse zorg onder druk komt te staan.’

Hét Samenwerkingsmagazine voor de zorg

Alle tien interviews met diverse bestuurders en beleidmakers vind je gebundeld terug in ons Samenwerkingsmagazine.

Wil je verder van gedachte wisselen over samenwerken in de zorg? We praten er met plezier een half uurtje met je over in een eerste digitale kennismaking.

Meer inzichten

Blog

Neem contact op met

Douwe Hatenboer

Partner Zorg

Eefje van Wichen

Interim-manager Zorg

Alle mensen

Neem contact op met

Douwe Hatenboer

Partner Zorg

Eefje van Wichen

Interim-manager Zorg

Alle mensen

Werken aan transities

Impact

Opleiden

Wie we zijn

Recente vacatures

Organisatieadviseur Laadinfrastructuur

(Ervaren) Adviseur en Projectmanager Zorghuisvesting

Impact

Onze resultaten bij opdrachtgevers

Werken bij

Recente vacatures

Organisatieadviseur Laadinfrastructuur

(Ervaren) Adviseur en Projectmanager Zorghuisvesting

Waar wij aan werken

Wie we zijn

Impact op morgen

Recente vacatures

Organisatieadviseur Laadinfrastructuur

(Ervaren) Adviseur en Projectmanager Zorghuisvesting

Interviewreeks Samen voor een gezond Nederland: het perspectief van de zorgverzekeraar

Jullie publiceerden dit voorjaar samen met CZ en Zilveren Kruis een verkiezingspaper. Samenwerken is hierin het meest gebruikte woord. Wat maakt dat juist nú zo belangrijk en hoe verhoudt het zich tot de concurrentie?

Welke voorbeelden hebben jullie en wat heeft dat gebracht?

Twee thema’s die in de verkiezingspaper uitgebreid aan bod komen zijn de regio en preventie. Twee complexe thema’s, waarbij vaak gezegd wordt dat dé regio niet bestaat én dat preventie eigenlijk van niemand is. Hoe kijken jullie hiernaar?

En de inspanningen in het kader van preventie?

Hoe zien jullie de verdere ontwikkeling richting preventie voor je?

Een dergelijke transitie zal een enorm beroep doen op de samenwerkingsvaardigheden binnen én buiten de zorgsector. Vanuit jullie rol bij Menzis, welke ervaringen of tips willen jullie graag meegeven?

Hét Samenwerkingsmagazine voor de zorg

Meer inzichten

Maak jouw regionale samenwerking succesvol - 4 stappen naar goed besturen

Terugkijken en vooruitblikken op de zorgtransitie na twee jaar IZA

Experimenteren, durven en doen voor toegankelijkere zorg in Twente

Neem contact op met

Douwe Hatenboer

Eefje van Wichen

Neem contact op met

Douwe Hatenboer

Eefje van Wichen