Op expeditie naar de gebouwde omgeving van morgen

De inspiratiemiddag werd geopend door Olof van der Gaag van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE). Daarna brachten de deelnemers per bus, fiets of lopend een bezoek aan een aantal duurzaamheidsprojecten in Amersfoort.

De Alliantie - Verbeteren en verduurzamen van corporatiewoningen: een ronde door Soesterkwartier

Excursie De Alliantie2

De Alliantie heeft de afgelopen jaren in de wijk Soesterkwartier diverse wooncomplexen aangepakt via het programma E-sequent. Onder leiding van de Alliantie zijn we door de wijk Soesterkwartier gefietst om een aantal van deze wooncomplexen te bezichtigen. De eerste stop waren woningen onder beschermd stadsgezicht waar bewoners via het E-sequent programma een energiezuinige woning kregen. Bewoners ervaren nu meer comfort en een lager energieverbruik met lagere lasten. Bij de appartementen die we daarna bekeken, heeft een andere verduurzamingsaanpak gewerkt. Vanuit verschillende perspectieven kwam de discussie rondom maatwerk voor verschillende complexen, de rol van de bewoners en de verduurzamingsopgave op gang. Vanuit onder andere woningcorporatie, planologie, techniek, energieleverancier en architect werden voors en tegens belicht. Daarbij vergaten we niet dat we zelf als burger ook onze rol moeten pakken in de energietransitie.

Woningcorporatie Portaal - Een groene woonstart, hoe doe je dat? Experimenteren samen met bewoners

Sessie Portaal2

Het verduurzamen van gebouwen gaat niet zomaar, je moet bewoners op een constructieve manier meekrijgen. Daarom werkt Portaal vanuit de klant (customer journey), waarbij ze de bewoner centraal zetten. Dit houdt in dat je de klant als partner ziet en ze betrekt in het proces. Annemieke van Doorn (aanjager innovatie Portaal) illustreerde dit aan de hand van twee voorbeeldprojecten:

Groene Woonstart: energieneutrale nieuwbouw. In samenwerking met Greenchoice konden bewoners met een spaarpot zelf aan de slag met verduurzaming.
Jouw Thuis: klanten krijgen een productaanbod (een soort menu) met ideeën voor verduurzaming, zoals dakisolatie of een nieuwe voordeur. Ze kunnen zelf kiezen voor losse opties met bijbehorende huursverhoging. Op deze manier laten ze de bewoners zélf meedenken in de verduurzaming van hun huis.

Tijdens de sessie gingen de deelnemers in gesprek over de projecten van Portaal en werden onderling ervaringen gedeeld van succesvolle bewoners communities. In deze gesprekken werd duidelijk dat mensen verschillend denken over het wel of niet centraal stellen van bewoners. De reden waarom deelnemers dit niet zouden doen is omdat het te veel tijd kost, doordat er dan meer sociale problemen naar boven komen. Ook vinden zij dat de gemeente de regie moet nemen. Annemieke van Doorn gaf aan dat de initiatieven waar de bewoners wel bij betrokken zijn, voor een betere sfeer in de wijk hebben gezorgd: meer sociale cohesie, meer buurtcontact en enthousiasme onder de bewoners van de wijken. Tot slot gaven de deelnemers aan verschillende ervaringen te hebben met kosten voor bewoners. Gemeenten geven hier een eigen invulling aan.

Gemeente Amersfoort - Aardgasvrije wijken: van transitievisie naar uitvoering; ervaringen in Schothorst-Zuid

Gemeente Amersfoort2

Schothorst-Zuid is de eerste wijk in Amersfoort die van het gas zal gaan. De deelnemers aan deze sessie werden in een busexcursie meegenomen naar deze wijk en hoorden meer over het voorgaand proces van afwegingen en keuzes én over de dialoog met bewoners. Ben Nitrauw van bewonersinitiatief WarmteStem kwam langs om te vertellen over de participatie met bewoners. WarmteStem is opgezet door de bewoners zelf om hun geluiden in de wijk omtrent de warmtetransitie te verzamelen. De excursie gaf een interessant en gebalanceerd beeld van gemeentelijk beleid aan de ene kant en het sentiment van de bewoners aan de andere kant. Veel van de deelnemers aan de excursie waren ook werkzaam bij gemeenten en het was mooi om te horen hoe zij tegen dezelfde soort uitdagingen aanlopen.

Warmtebedrijf Amersfoort - Een slim groen warmtenet

Warmtebedrijf3

Het Warmtebedrijf Amersfoort zet zich in voor duurzame warmte voor alle Amersfoorters. Dit doen zij door slimme warmtenetten aan te leggen, gevoed door regionale energiebronnen. Tijdens de sessie lichtte Edwin van Dalenoord (directeur Warmtebedrijf Amersfoort) toe hoe zij daarmee zijn begonnen. Het eerste warmtenet is aangelegd in De Nieuwe Stad waar ook ons kantoor op is aangesloten. Door te beginnen op bedrijventerreinen en plekken waar de warmtevraag hoog is, kun je voldoende aansluitingen realiseren om het warmtenet te ontwikkelen. Hier gaat wel een intensief proces aan vooraf waarin veel gesprekken gevoerd worden met gebouweigenaren over een mogelijke aansluiting. Ondanks dat dit tijdsintensief is, is het belangrijk om goed met gebouweigenaren in gesprek te blijven. Op die manier kan er ingespeeld worden op de wensen van de klant en maatwerk geleverd worden. Zo heeft het Warmtebedrijf Amersfoort voor nieuwbouwwoningen eerst een tijdelijke installatie aangelegd om voor warmte te zorgen voordat het warmtenet gerealiseerd was. Op deze manier konden die woningen alsnog aangesloten worden toen het warmtenet gereed was.

Niet alleen samenwerken met gebouweigenaren is van belang bij het ontwikkelen van warmtenetten. Ook met de gemeente Amersfoort en woningcorporaties wordt samen gewerkt aan de uitdaging om Amersfoort Schothorst-Zuid aan te sluiten op een warmtenet. Naast het delen van de tips & tricks heeft het Warmtebedrijf Amersfoort ons ook de biomassacentrale laten zien van het warmtenet van De Nieuwe Stad, waarop ook ons kantoor is aangesloten. Daar hebben we gezien in welke ketels de biomassa wordt verbrand en hoe een warmteoverdrachtstation eruit ziet. Al met al een bijzonder informatieve sessie en leuk gesprek!

Inspiratiesessies

In het tweede deel van deze bijeenkomst vertelden adviseurs van TwynstraGudde meer over de tools en methoden die je kunt inzetten om wijken te verduurzamen en hoe je dit samen met stakeholders doet.

Tips & tricks bij de organisatie van een duurzame aanpak

Tips and tricks2

In deze inspiratiesessie van Marco van Lente en Arjan Raatgever stond het goed organiseren van een duurzame aanpak centraal. Zij gebruikten daarbij casuïstiek uit de adviespraktijk: de governance van een gemeentelijke programma duurzaamheid in Almere en de aanpak van een duurzame gebiedsontwikkeling in Zuidplas. Organisatieschema’s, strategische overwegingen, gemeentelijke rolnemingen, doelen-inspanningen-netwerken en samenwerkingsovereenkomsten passeerden in hoog tempo de revue. Tot slot riep bezoeker Roelof de Graaf (gemeente Apeldoorn) de hulp in van alle aanwezigen bij het komen tot een goede aanpak voor het energievraagstuk in de Apeldoornse Spoorzone. De aanwezigen gaven hem diverse ideeën en tips, wat de gedrevenheid en het enthousiasme van alle aanwezigen tekende.

Waanzinnige interventies voor een mensgerichte energietransitie

Waanzin2

Hoe kom je op een luchtige en leuke manier in gesprek met mensen over de energietransitie? Juist ja, met het Waanzin kaartspel! Deze nieuwe interventie voor een mensgerichte energietransitie werd geïntroduceerd en gespeeld tijdens de inspiratiesessie met Hanke Nijman en Linde van de Kuijt. Negen enthousiaste deelnemers gingen de meest grappige en matchende energiecombinaties aan, zoals ‘elke week een sexy klimaatheld op je Instagram’ of toch liever ‘geitenwollensokken aan in bed’? Tijdens het spelen ontstonden er bij deelnemers nieuwe inzichten over hoe het gesprek aan te gaan over de energietransitie. Tegelijkertijd zijn er goede ideeën gedeeld om het spel verder te ontwikkelen en nog gerichter op je doelgroep in te zetten. Het kaartspel Waanzin is één van de interventies die TwynstraGudde vanuit social design inzet voor een mensgerichte energietransitie, ontwikkeld in samenwerking met onder andere Enpuls, het programma Aardgasvrije Wijken en verschillende gemeenten.

Integrale wijkaanpak voor de energietransitie

Integrale wijkaanpak4

Tijdens de deelsessie integrale wijkaanpak zijn Marleen Sanders, Laura Smid en Floor hooge Venterink dieper ingegaan op de verschillende aspecten die komen kijken bij het integraal werken als gemeente. Aan de hand van een casus in Berkelland is aangegeven hoe de verschillende stappen van de door ons ontwikkelde wijkaanpak doorlopen worden. Hieruit is een interessant gesprek ontstaan over hoe de situatie nu is en hoe de situatie idealiter zou zijn als je opgaven zoals de energietransitie, sociale verbinding in de wijk en verbetering van de leefomgeving integraal wil oppakken.

Belangrijke punten waarover onder andere gesproken is zijn:

De wereld van bewoners en gemeente lijken soms gescheiden, terwijl we willen dat bewoners en gemeenten (die het publieke belang dienen) bij elkaar staan en niet tegenover elkaar.
Als gemeente is het belangrijk om het proces zo in te richten dat je de bewoners en de samenleving kan dienen. Als procesmangers van TwynstraGudde faciliteren we dit.
Bij een integrale aanpak moet er ook op management niveau commitment zijn om het operationeel goed op elkaar af te stemmen. Tussen de verschillende ambtelijke afdelingen is het namelijk vaak een uitdaging om werkzaamheden integraal op elkaar af te stemmen.
De behoefte aan samenwerking is er wel degelijk, maar er zijn geen gezamenlijke budgetten, waardoor het in de uitvoering lastig wordt. Er zijn allerlei gescheiden potjes waaruit apart werkzaamheden gefinancierd worden, terwijl er veel meer gekeken moet worden naar wat waarde creëert in de wijk. Dit vraagt meer aandacht en dialoog, maar biedt wel handelingsperspectief.

Meer weten?

Wil je meer weten over bovenstaande onderwerpen? Of heb je een specifieke vraag aan ons? Vul dan onderstaand formulier in en we brengen je in contact met de juiste adviseur.