Interview interim-manager Rita Heilbron Netwerksamenwerking in de aanpak van jonge aanwas in de georganiseerde criminaliteit

De georganiseerde criminaliteit groeit en daarmee het aantal jongeren dat hiermee in aanraking komt, ook wel 'jonge aanwas' genoemd. Jonge aanwas staat daarom hoog op de landelijke politieke agenda. Ook veel gemeenten zijn zich er inmiddels van bewust dat repressie alleen onvoldoende werkt om het probleem van jonge aanwas aan te pakken. Domein-overstijgende samenwerking binnen en buiten de gemeentelijke organisatie is nodig om tot een aanpak te komen die zich naast straffen op preventie richt. Hoe je deze samenwerking in de aanpak van jonge aanwas vormgeeft, is voor gemeenten vaak een uitdaging. De inzet van een onafhankelijk netwerkregisseur kan gemeenten helpen organisaties bij elkaar en in beweging te brengen.

Toegevoegd door Lotte Hulshof op 9 oktober 2022

TwynstraGudde beschikt over een uitgebreid netwerk van ervaren interim-managers in het veiligheidsdomein, onder andere als het gaat om netwerkregie. Een van hen is Rita Heilbron, met wie wij in gesprek gingen. Rita zet zich als netwerkregisseur voor een middelgrote gemeente in om een netwerkaanpak voor jonge aanwas te ontwikkelen.

Ze heeft in de afgelopen 25 jaar gewerkt aan verschillende projecten bij de Nationale Politie, veelal op het grensvlak van zorg en veiligheid en in samenwerking met vele stakeholders.Zo was ze als coördinator vanuit de politie in Amsterdam betrokken bij de integrale en persoonsgebonden aanpak van de Top600 en kwartiermaker voor de oprichting van het Veiligheidshuis. Vanuit haar ervaring en haar achtergrond in de Integrale Veiligheidskunde weet Rita hoe belangrijk een goede netwerksamenwerking is om jonge aanwas te voorkomen en aan te pakken, maar ook hoe ingewikkeld het kan zijn.

Netwerksamenwerking in de aanpak van jonge aanwas in de georganiseerde criminaliteit

Wat spreekt je aan in het werken op het snijvlak van zorg en veiligheid?

Vanuit mijn werk heb ik ontdekt hoe belangrijk de samenwerking tussen het zorg- en veiligheidsdomein is in het voorkomen en aanpakken van criminaliteit. Zorg en veiligheid horen bij elkaar, zeker als het gaat om het voorkomen van jonge aanwas. Het zijn vaak kwetsbare jongeren met een lastige thuissituatie, wat maakt dat zij op zoek zijn naar verbinding en ergens bij willen horen. In de georganiseerde criminaliteit zijn ze onderdeel van een groep en wordt hen relatief eenvoudig toegang gegeven tot geld en status. Die verbondenheid en daarmee gepaard gaande druk om loyaal te blijven aan de criminele organisatie maken het voor jongeren moeilijk om zich na een tijd te distantiëren van deze groep. In mijn optiek gaat jonge aanwas in de georganiseerde criminaliteit daarom over daders én slachtoffers. Deze twee lopen dwars door elkaar heen. Nadat een kwetsbare jongere de fout in is gegaan, noemen we diegene al gauw een crimineel. Ik vind het opvallend dat we dan niet meer spreken van een kwetsbare jongere. Criminele activiteiten bestraffen alleen lost het probleem immers niet op. Preventieve gedragsinterventies, door over domeinen heen samen te werken, zijn zeker zo belangrijk. Dit blijkt ook uit onderzoek van TwynstraGudde naar de doeltreffendheid en doelmatigheid van preventieve maatregelen van het ministerie van J&V. Daarin wordt onder andere uiteengezet dat preventieve gedragsinterventies om daderschap bij risicojongeren te voorkomen – zoals het faciliteren van gestructureerde vrijetijdsbesteding in de vorm van sport – maatschappelijke baten van betekenis met zich meebrengen. Baten die zich bovendien niet beperken tot het veiligheidsdomein, maar ook hun weerslag hebben op het onderwijs, (arbeids)participatie, volksgezondheid en welzijn.

Waarom is jonge aanwas juist nu een urgent thema voor gemeenten/rijksoverheid?

Georganiseerde criminaliteit is er altijd geweest, dus in die zin is het niet nieuw. Wel nieuw en kenmerkend voor de huidige tijd is dat er extremere vormen van geweld worden toegepast. Daar komen jongeren op steeds jongere leeftijd mee in aanraking via social media. Criminaliteit is steeds meer zichtbaar voor gewone burgers en raakt steeds meer verweven met de reguliere samenleving. Dit maakt dat het thema jonge aanwas ook steeds urgenter wordt.

In hoeverre maak je voor de aanpak van jonge aanwas onderscheid tussen jongeren waarvan vermoed wordt dat ze in het criminele circuit terecht kunnen komen (risicojongeren) en jongeren die er al in zitten? Moet je per doelgroep anders te werk gaan?

Het is lastig om er als gemeente achter te komen om welke jongeren het precies gaat die onder jonge aanwas in de georganiseerde criminaliteit vallen. Er zijn veelal abstracte cijfers over aantallen risicojongeren. Wie het precies zijn en welke banden zij mogelijk hebben met andere jongeren is voor gemeenten niet altijd bekend, terwijl het wel uitmaakt voor je aanpak. Jongeren die al ver verwikkeld zijn in een criminele organisatie en daarmee vaak afhankelijk zijn van andere delinquente jongeren zullen minder snel uit het criminele milieu stappen dan jongeren die fouten begaan maar (nog) niet sterk gelieerd zijn aan een criminele organisatie. Voor de eerste groep zul je toch meer 'dwang en drang' in moeten zetten in de vorm van strafrechtelijke maatregelen dan voor de tweede groep, voor wie preventief jeugdbeleid kan werken. Juist omdat jonge aanwas in de georganiseerde criminaliteit gaat over daders én slachtoffers, moet jeugdbeleid inzetten op preventief liefdevol grenzen stellen en het gezamenlijk bewaken van deze grenzen. Als professioneel hulpverlener lever je niet alleen zorg, maar stel je aan de voorkant grenzen, samen met de jongeren. Ik weet uit ervaring dat dit een band schept met de jongeren en zorgt voor loyaliteit.

'Juist omdat jonge aanwas in de georganiseerde criminaliteit gaat over daders én slachtoffers, moet jeugdbeleid inzetten op preventief liefdevol grenzen stellen en het gezamenlijk bewaken van deze grenzen.'

Interim-manager Rita Heilbron

Welke rol hebben gemeenten in de aanpak van jonge aanwas?

Het opzetten van een netwerkorganisatie is wat mij betreft cruciaal in de aanpak van jonge aanwas. Gemeenten hebben een regierol in het opzetten van deze netwerkorganisatie met onder andere wijkagenten, zorgpartijen, jongerenwerkers en andere hulpverleners. Dat betekent niet dat zij de volledige zeggenschap hebben over het te voeren beleid. In een netwerkorganisatie is het van groot belang dat de partners in het netwerk vanuit hun eigen rol op een gelijkwaardige manier aan tafel zitten. Het is dus niet zo dat de gemeente het beleid maakt en andere partijen dit moeten uitvoeren. Je maakt de aanpak samen. Dat is voor gemeenten soms best spannend. Daarnaast kunnen gemeenten de visie van het netwerk op de aanpak van jonge aanwas laten doorwerken in het inkoopbeleid in het sociaal domein, waardoor preventief jeugdbeleid van liefdevol grenzen stellen ook in de praktijk door jongerenwerkers en hulpverleners wordt toegepast. Tot slot hebben gemeenten via de burgemeester ook een belangrijke rol in het naar buiten toe uitdragen van het in het netwerk ontwikkelde preventieve jeugdbeleid. Het met overtuiging uitdragen van deze aanpak zorgt voor meer verbinding binnen het netwerk.

Wat is jouw bijdrage als netwerkregisseur?

De gemeente heeft weliswaar een regierol in het opzetten van de netwerkorganisatie, maar is tegelijkertijd een gelijkwaardig deelnemer binnen het netwerk. Om de rol van de gemeente als 'veldspeler' zuiver te houden, word ik als onafhankelijk netwerkregisseur gevraagd om het netwerk op te zetten en aan te sturen. Ik ga dagelijks met betrokken partijen in gesprek om hen te laten ervaren dat zij een rol hebben in de aanpak van jonge aanwas en om hen te verleiden om deel te nemen aan de netwerkorganisatie. Dat doe ik op zowel uitvoerend als strategisch niveau.

'De gemeente heeft weliswaar een regierol in het opzetten van de netwerkorganisatie, maar is tegelijkertijd een gelijkwaardig deelnemer binnen het netwerk.'

Interim-manager Rita Heilbron

Wanneer is een aanpak geslaagd voor jou als netwerkregisseur?

In mijn ogen is de aanpak geslaagd als alle neuzen dezelfde kan op staan en als betrokken partijen zich onderdeel voelen van de oplossing.

Welk advies geef je mee aan gemeenten die aan de slag willen met jonge aanwas?

Ik zou het mooi vinden als hoop, vertrouwen en liefdevol grenzen stellen de boventoon voeren in de aanpak van jonge aanwas in gemeenten. Met “hoop” bedoel ik dat jongeren échte kansen en perspectieven geboden worden buiten de georganiseerde criminaliteit. 'Vertrouwen' en 'liefdevol grenzen stellen' gaat wederom over jongeren niet meteen in een crimineel hokje plaatsen, naast hen gaan staan, maar tegelijkertijd stevige grenzen stellen aan dat vertrouwen.

De ervaren interim-managers in het netwerk van TwynstraGudde zijn in het veiligheidsomein in verschillende functies inzetbaar van hoger management tot operationele aansturing in de rol van netwerkregisseur, lijn-, project- of programmamanager. Lees hier meer over wat zij voor uw organisatie kunnen betekenen. Mocht u geïnteresseerd zijn in een samenwerking met een van onze interim-managers, neem dan contact op met Peter van Dusseldorp.

Meer veiligheid

Blog

Neem contact op met

Lotte Hulshof

Adviseur Veiligheid

Peter van Dusseldorp

Senior adviseur Veiligheid

Alle mensen

Neem contact op met

Lotte Hulshof

Adviseur Veiligheid

Peter van Dusseldorp

Senior adviseur Veiligheid

Alle mensen

Werken aan transities

Impact

Opleiden

Wie we zijn

Recente vacatures

Organisatieadviseur Laadinfrastructuur

(Ervaren) Adviseur en Projectmanager Zorghuisvesting

Impact

Onze resultaten bij opdrachtgevers

Werken bij

Recente vacatures

Organisatieadviseur Laadinfrastructuur

(Ervaren) Adviseur en Projectmanager Zorghuisvesting

Waar wij aan werken

Wie we zijn

Impact op morgen

Recente vacatures

Organisatieadviseur Laadinfrastructuur

(Ervaren) Adviseur en Projectmanager Zorghuisvesting

Interview interim-manager Rita Heilbron Netwerksamenwerking in de aanpak van jonge aanwas in de georganiseerde criminaliteit

Wat spreekt je aan in het werken op het snijvlak van zorg en veiligheid?

Waarom is jonge aanwas juist nu een urgent thema voor gemeenten/rijksoverheid?

In hoeverre maak je voor de aanpak van jonge aanwas onderscheid tussen jongeren waarvan vermoed wordt dat ze in het criminele circuit terecht kunnen komen (risicojongeren) en jongeren die er al in zitten? Moet je per doelgroep anders te werk gaan?

Welke rol hebben gemeenten in de aanpak van jonge aanwas?

Wat is jouw bijdrage als netwerkregisseur?

Wanneer is een aanpak geslaagd voor jou als netwerkregisseur?

Welk advies geef je mee aan gemeenten die aan de slag willen met jonge aanwas?

Meer veiligheid

Cruciale bouwstenen voor het inrichten van nieuwe crisisnetwerken

Anti-institutioneel extremisme: van landelijke beelden naar lokale realiteit

Leidinggeven aan politiewerk en politiemensen

Bekijk alle inzichten

Neem contact op met

Lotte Hulshof

Peter van Dusseldorp

Neem contact op met

Lotte Hulshof

Peter van Dusseldorp