Werken aan transities

Met onze adviseurs, managers en opleiders dragen we bij aan duurzame, maatschappelijke veranderingen. De uitdagingen zijn groot, maar onze kracht ligt in daadkracht. We krijgen maatschappelijke transities werkend.

Maatschappelijke transities

Impact

Opleiden

Wie we zijn

Bij TwynstraGudde werken mensen met zeer uiteenlopende expertises. Onze adviseurs, managers en opleiders vullen elkaar aan en dagen elkaar uit. Want samen komen we verder. Een oplossing is pas goed als die uitvoerbaar is. En als onze samenleving er blijvend wat aan heeft. We krijgen maatschappelijke transities werkend.

Ontdek

Recente vacatures
Executive search

Organisatieadviseur Laadinfrastructuur

Laadinfrastructuur. Waar mobiliteit, logistiek, bouw en energie samenkomen. Het is dé randvoorwaarde om de transitie te maken naar emissieloos vervoer en bouwen. Met als doel om de uitstoot te beperken en om de klimaatdoelen te halen, en zo de wereld voor de volgende generatie goed achter te laten....

Solliciteer nu
Aanbesteden en contracteren

(Ervaren) Adviseur en Projectmanager Zorghuisvesting

Zet jij je tanden graag in complexe vastgoedvraagstukken, op het snijvlak van zorgvernieuwing en zorghuisvesting? Wil jij jezelf als strategisch adviseur of projectmanager doorontwikkelen op het gebied van organisatieverandering en huisvesting in de zorg? Dan is TwynstraGudde voor jou dé plek!...

Solliciteer nu

Impact

Als aanjager van verandering staan we boven de belangen en tussen de partijen. We leven ons in, verkennen, analyseren, verhelderen, verbinden en ontwikkelen. We breken open wat in beton gegoten lijkt te zijn. Versnellen wat vast dreigt te lopen en brengen projecten tot een goed einde. Zo maken we blijvend impact op morgen.

Onze impact

Onze resultaten bij opdrachtgevers

Werken bij

Bij TwynstraGudde vinden we het belangrijk dat je jezelf continu kan blijven ontwikkelen. We bieden je hiervoor diverse mogelijkheden. Ook in onze arbeidsvoorwaarden heb je diverse keuzemogelijkheden.

Maak kennis

Recente vacatures
Slimme en duurzame mobiliteit

Organisatieadviseur Laadinfrastructuur

Laadinfrastructuur. Waar mobiliteit, logistiek, bouw en energie samenkomen. Het is dé randvoorwaarde om de transitie te maken naar emissieloos vervoer en bouwen. Met als doel om de uitstoot te beperken en om de klimaatdoelen te halen, en zo de wereld voor de volgende generatie goed achter te laten....

Solliciteer nu
Zorg

(Ervaren) Adviseur en Projectmanager Zorghuisvesting

Zet jij je tanden graag in complexe vastgoedvraagstukken, op het snijvlak van zorgvernieuwing en zorghuisvesting? Wil jij jezelf als strategisch adviseur of projectmanager doorontwikkelen op het gebied van organisatieverandering en huisvesting in de zorg? Dan is TwynstraGudde voor jou dé plek!...

Solliciteer nu
TwynstraGudde_60jaa_wit
Werken bij

    Waar wij aan werken

    Met onze adviseurs, managers en opleiders dragen we bij aan duurzame, maatschappelijke veranderingen. Denk aan de energietransitie en de klimaatdoelen, de toekomst van de landbouw, goed onderwijs, passende zorg, oplossingen voor de krapte op de woningmarkt en hoe we het best van A naar B reizen. De uitdagingen zijn groot, maar onze kracht ligt in daadkracht. We laten transities werken.

    Wie we zijn

    Onze adviseurs en managers hebben uiteenlopende expertises en voelen zich verantwoordelijk voor de uitvoering. Duurzaamheid is een integraal onderdeel van onze werkwijze.

    ‘De Refugee Talent Hub brengt werkgevers en vluchtelingen dichter bij elkaar.’

    Jasper Oudshoorn, Adviseur Zorg

    Impact op morgen

    Wij voelen ons betrokken bij de wereld om ons heen en werken aan urgente vraagstukken. Alles om Nederland verder te helpen en transities werkend te maken.

    Recente vacatures
    Slimme en duurzame mobiliteit

    Organisatieadviseur Laadinfrastructuur

    Laadinfrastructuur. Waar mobiliteit, logistiek, bouw en energie samenkomen. Het is dé randvoorwaarde om de transitie te maken naar emissieloos vervoer en bouwen. Met als doel om de uitstoot te beperken en om de klimaatdoelen te halen, en zo de wereld voor de volgende generatie goed achter te laten....

    Solliciteer nu
    Zorg

    (Ervaren) Adviseur en Projectmanager Zorghuisvesting

    Wil je werken binnen een dynamisch team waarbij je zowel contact hebt met de publieke als de private sector? Wil je meebouwen aan de verdere uitbreiding van een snelgroeiend team met oog voor een goede werk-privé balans? En heb je affiniteit met bouwrecht, aanbestedingsrecht, ondernemingsrecht of...

    Solliciteer nu

    Blogreeks Nederland Waterstofland: kansen en uitdagingen

    Waterstof is in opkomst. Een robuuste waterstofketen biedt grote kansen voor een duurzamer Nederland. Ondanks de goede uitgangspositie is er nog werk aan de winkel. Het bouwen van waterstofketens is complex en vraagt om strategische keuzes en innovatieve samenwerkingen. In deze blogreeks nemen we je mee naar Nederland Waterstofland, bezien vanuit het perspectief van een strategisch adviesbureau. In dit eerste blog brengen we het Nederlandse waterstoflandschap in kaart, waar we kijken naar kansen en uitdagingen. Dat doen we door naar waterstof te kijken als een innovatiesysteem in ontwikkeling.

    Toegevoegd door Wietse Kruijsse op 11 mei 2021

    Ook in Nederland zijn overheid en het bedrijfsleven enthousiast. Zo heeft het kabinet via het Nationaal groeifonds onlangs € 338 miljoen gereserveerd om waterstoftoepassingen te realiseren. Het afgelopen decennium investeerde de Europese Commissie en industrie gezamenlijk ook al € 1,4 miljard in waterstofontwikkeling. In dit eerste blog brengen we het Nederlandse waterstoflandschap in kaart. Dat doen we door naar waterstof te kijken als een innovatiesysteem in ontwikkeling. Hierbij spelen drie onderling afhankelijke elementen een belangrijke rol: de technologie zelf, de actoren en de instituties. Zo is de ontwikkeling van waterstof een samenspel tussen:

    • Technologie (zoals benodigde infrastructuur voor productie, transport en gebruik).
    • Verschillende belanghebbenden (zoals overheden, bedrijven, onderzoekers of maatschappelijke partijen).
    • Heersende instituties (de formele en informele spelregels zoals regelgeving, beleidsambities en verwachtingen).

    Het doel van dit blog is om deze centrale elementen te beschrijven die bepalend zijn voor hoe het opkomende waterstofinnovatiesysteem functioneert.

    Blijf op de hoogte van de laatste inzichten.

    Complex ecosysteem

    Allereerst gaan we in op waterstof zelf. Waterstof is een energiedrager en kan worden gebruikt als grondstof, brandstof en opslagmedium. Waterstof kent toepassingen in de industrie, transportsector, energievoorziening en de gebouwde omgeving. Het grote voordeel is dat waterstof bij duurzame opwekking geen CO2 uitstoot. Het kan daarmee bijdragen aan verduurzaming van processen en sectoren waar CO2-reductie urgent maar ook lastig is, zoals energie-intensieve industrie of in de transportsector (respectievelijk verantwoordelijk voor ongeveer 30% en 20% van de CO2-uitstoot). Zo kan waterstof aardgas vervangen als brandstof in industriële productieprocessen met hoge temperaturen. Waterstof kan ook als brandstof dienen voor zware transportvoertuigen zoals vrachtwagens, bussen of schepen. In de energievoorziening kan waterstof als opslagmedium een cruciale rol spelen in het balanceren van het variabele aanbod in duurzame energie. Doordat je waterstof kunt opslaan (bijvoorbeeld in lege gasvelden of zoutcavernes) heb je altijd beschikking over duurzame energie, zelfs als de zon niet schijnt of de wind niet waait. Daar staat tegenover dat afhankelijk van de wijze van productie de investerings- en operationele kosten van waterstof (nog) hoog zijn.

    waterstofblogreeks figuren-02

    Het produceren van waterstof – door elektrolyse – kan op verschillende manieren. Daarom spreekt men over waterstof in drie kleuren: grijs, blauw en groen. Grijze waterstof wordt gemaakt uit fossiele brandstoffen zoals aardgas, waardoor het CO2 uitstoot. Mede door grijze waterstofproductie (1,5 Mton/jaar) is Nederland op Duitsland na (2,5 Mton/jaar) de grootste waterstofproducent van Europa. Blauwe waterstof is duurzamer, omdat de CO2-uitstoot wordt afgevangen en opgeslagen. Groene waterstof is het meest duurzaam omdat deze wordt geproduceerd met duurzame elektriciteit.

    De inzet en ontwikkeling van waterstof hangt dus nauw samen met andere duurzame energie technologieën en sectoren. Zo bezien is waterstof onderdeel van een ecosysteem van producenten, distributeurs en afnemers die onderling afhankelijk van elkaar zijn en waarin ook andere energiedragers en bronnen een rol spelen. Zonder wind op zee is er namelijk geen grootschalige groene waterstof; zonder CO2-opslag geen blauwe waterstof en zonder infrastructuur (via buisleidingen of voertuigen) geen transport naar de afzetmarkt. Om te kunnen profiteren van het duurzaamheidspotentieel van waterstof is daarom een robuuste keten van groot belang, van productie tot opslag tot distributie tot gebruik. Dat brengt wel uitdagingen met zich mee, aangezien zo’n waterstofketen in Nederland nog relatief nieuw is. In de praktijk wordt er dan gesproken over een kip-ei dilemma: wat ontwikkel je eerst? De waterstofbackbone – een landelijk hoofdnetwerk voor waterstof dat industrie, opslag, productie en ook omringende landen met elkaar kan verbinden – moet hieraan bijdragen. Voordeel is dat hiervoor grotendeels het bestaande aardgasnetwerk gebruikt kan worden. Daarnaast heeft Nederland nog meer gunstige uitgangspunten die kunnen bijdragen aan een robuuste waterstofketen: de ligging aan de Noordzee waar windparken de elektriciteit voor groen waterstof kunnen leveren; de ruime ervaring met CO2-opslag en de beschikbaarheid van lege gasvelden en zoutcavernes voor waterstofopslag.

    Veel bedrijvigheid en nieuwe coalities

    Als tweede stap brengen we de belangrijkste belanghebbenden in kaart die betrokken zijn bij de ontwikkeling van waterstof in Nederland. Het speelveld kan grofweg onderverdeeld worden in overheden, infrastructuurbeheerders, bedrijven (van vraag tot aanbod) en kennisinstellingen (zie ook onderstaand figuur voor een uitgebreider overzicht).

    waterstofblogreeks figuren-01

    Gevestigde energiebedrijven en infrastructuurbeheerders zijn ruim vertegenwoordigd in het waterstofdomein. Als traditioneel aardgasland zijn de kennis, ruime ervaring en competenties van deze bedrijven van groot belang voor de verdere ontwikkeling van waterstof in Nederland. Daarnaast zijn er ook nieuwe innovatieve bedrijven actief zoals start-ups die werken aan nieuwe toepassingen voor elektrolyse of windmolens ontwikkelen die direct waterstof produceren. Opvallend zijn de Nederlandse havens. Van Zeeland tot Groningen en van Rotterdam tot Amsterdam, zonder uitzondering hebben de havenbedrijven ambitieuze waterstofplannen. Zo zou de Zeeuwse haven dé waterstofhub van Nederland moeten worden. Door de ligging aan zee en verbinding met industrie zijn havens een belangrijke schakel in de toekomstige waterstofketen.

    Interessant zijn de vele nieuwe waterstofcoalities die breed draagvlak laten zien voor waterstof. Publieke en private partijen verenigen zich in samenwerkingsverbanden en netwerken om de waterstofmarkt in gang te zetten. De ‘Koplopers Nederland Waterstofland’ – een coalitie van meer dan 80 bedrijven uit de hele waterstofketen en uit verschillende sectoren – brengt de kansen van waterstof in Nederland onder de aandacht. De ‘Waterstofcoalitie’ – bestaande uit netbeheerders, industriepartijen, energiebedrijven, provincies, natuur- en milieuorganisaties en wetenschappers – wil samen met de overheid grote investeringen doen in de waterstofketen. De ‘New Energy Coalition’ – met onder meer RWE, Gasunie, Groningen Seaports, Shell, NAM, onderwijsinstellingen en de noordelijke provincies – wil de grootste groene waterstoffabriek van Europa bouwen. Het ‘H2Platform’ is een samenwerkingsverband van bedrijven en overheden die zich inzetten voor de toepassing van waterstof in het Nederlandse energiesysteem.

    Ambitieuze plannen en strategische keuzes

    In de derde stap brengen we beleidsambities in kaart, die in grote mate de richting van waterstofontwikkeling in Nederland bepalen. Sinds de start van het decennium zet de overheid kleinschalig in op de ontwikkeling van en onderzoek naar waterstoftoepassingen. Ingegeven door het klimaatakkoord richt de Nederlandse overheid zich nu grootschalig op de ontwikkeling van waterstoftoepassingen en de opwekking van groene waterstof. De ontwikkeling van blauwe waterstof moet optimaal bijdragen aan het bredere waterstofsysteem, als wegbereider voor groene waterstof. Het doel is om de productie van waterstof op te schalen naar 3 tot 4 GW elektrolyse capaciteit voor 2030 (ter vergelijking, Duitsland beoogt 5 GW in 2030 en 10 GW in 2040).

    Het kabinet heeft onlangs via het Nationaal Groeifonds € 338 miljoen gereserveerd voor toepassingen van groene waterstof in de chemie, transport en zware industrie versneld mogelijk maken. Maar de ontwikkeling van groene waterstof vraagt ook om strategische keuzes. Bij waterstofproductie gaat namelijk ongeveer een derde aan energie verloren. Een belangrijke afweging is dus in welke mate duurzaam opgewerkte elektriciteit (bijvoorbeeld opgewerkt door windmolens) wordt aangewend voor groene waterstofproductie (met energieverlies) of juist direct wordt ingezet voor het verwarmen van woningen of het laden van elektrische auto’s (met bijna geen energieverlies).

    Tot slot draagt inzetten op waterstof niet alleen bij aan verduurzaming, maar dient het ook bredere maatschappelijke belangen zoals werkgelegenheid. Een andere belangrijke strategische overweging is het voortbouwen op de succesvolle aardgaspositie door in de toekomst een internationale hubfunctie voor waterstof te vervullen.

    Conclusie: Waterstofsysteem in wording

    Een robuuste waterstofketen biedt grote kansen voor een duurzamer Nederland. Waterstof is geen doel op zichzelf maar een middel om klimaatambities te realiseren. Wat blijkt is dat Nederland goede papieren heeft: gunstige ligging, bestaande infrastructuur, veel kennis en ervaring en breed draagvlak. Toch is er nog werk aan de winkel, want het bouwen van waterstofketens is niet eenvoudig en kan geen enkele partij alleen. Waterstof is onderdeel van een complex ecosysteem van producenten, distributeurs en afnemers die onderling afhankelijk van elkaar zijn en een energiesysteem waarin ook andere bronnen een rol spelen. Dit zorgt voor een klassiek kip-ei dilemma: wat ontwikkel je eerst en hoe werk je samen? Het bouwen van robuuste waterstofketens vraagt daarom om cross-sectorale en publiek private samenwerkingen tussen overheden, marktpartijen, infrastructuurbeheerders, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties.  

    Wat betekent waterstof voor jouw organisatie?

    Benieuwd naar hoe TwynstraGudde deze uitdaging aanvliegt en wat de opkomst van waterstof voor jouw organisatie betekent? Wij praten er met plezier een half uurtje met je over in een eerste digitale kennismaking. Stuur één van ons een berichtje en wij nemen snel contact met je op.

    In het volgende blog kijken we naar de negen belangrijke randvoorwaarden voor robuuste waterstofketens in de energietransitie. Hierin komen onder meer het belang van strategische keuzes, ondernemerschap en innovatie, kennisontwikkeling en diversiteit aan bod.

    Whitepaper Bouwen aan robuuste waterstofketens

    Wil je de blogreeks gebundeld ontvangen mét de kansrijke oplossingen die wij zien aan de hand van onze eigen waterstofpraktijkcases? Download hieronder de whitepaper.

    Download

    Podcast 'De waterstofwijzen uit het Oosten'

    Luister ook de podcast ‘De waterstofwijzen uit het Oosten’ die wij in samenwerking met BNR Nieuwsradio hebben gemaakt. Het bouwen van de eerste inlandse fabriek voor groene waterstof is een flinke opgave. De investering is groot en een sluitende businesscase is moeilijk. In Zutphen hebben initiatiefnemers hiervoor de perfecte locatie gevonden. Samen met partijen uit de regio proberen zij daar een grote stap voorwaarts in de energietransitie te realiseren.

     

    Meer inzichten

    Nieuws

    Programmamanagement waterstof ecosysteem Goeree Overflakkee

    — Boris Berkhout
    Blog

    Hoe het Rijk het kip-ei-dilemma van de energietransitie doorbreekt

    Linde van de Kuijt
    Podcast BNR – Nieuw Nederland

    De waterstofwijzen uit het Oosten

    Jan Willem de Kleuver

    Bekijk alle inzichten

    Neem contact op met

    Alle mensen

    Neem contact op met

    Alle mensen

    Impact op morgen

    Werken met TwynstraGudde betekent samen maatschappelijke transities werkend krijgen. Met advies, management oplossingen en opleidingen helpen we mensen en organisaties bij duurzame veranderingen. Onze kracht ligt in daadkracht. In het creëren van oplossingen die werkbaar zijn én werkbaar blijven. Samen met onze opdrachtgevers werken we aan een samenleving die schoon, veilig, gezond en weerbaar is. Zo maken we blijvend impact op morgen.

    Blijf op de hoogte

    TwynstraGudde logo
    Impact op morgen.