TwynstraGudde_60jaa_wit
Werken bij

    Waar wij aan werken

    Met onze adviseurs, managers en opleiders dragen we bij aan duurzame, maatschappelijke veranderingen. Denk aan de energietransitie en de klimaatdoelen, de toekomst van de landbouw, goed onderwijs, passende zorg, oplossingen voor de krapte op de woningmarkt en hoe we het best van A naar B reizen. De uitdagingen zijn groot, maar onze kracht ligt in daadkracht. We laten transities werken.

    Wie we zijn

    Onze adviseurs en managers hebben uiteenlopende expertises en voelen zich verantwoordelijk voor de uitvoering. Duurzaamheid is een integraal onderdeel van onze werkwijze.

    ‘De Refugee Talent Hub brengt werkgevers en vluchtelingen dichter bij elkaar.’

    Jasper Oudshoorn, Adviseur Zorg

    Recente vacatures

    Slimme en duurzame mobiliteit

    Organisatieadviseur Laadinfrastructuur

    Laadinfrastructuur. Waar mobiliteit, logistiek, bouw en energie samenkomen. Het is dé randvoorwaarde om de transitie te maken naar emissieloos vervoer en bouwen. Met als doel om de uitstoot te beperken en om de klimaatdoelen te halen, en zo de wereld voor de volgende generatie goed achter te laten....

    Solliciteer nu
    Zorg

    (Ervaren) Adviseur en Projectmanager Zorghuisvesting

    Wil je werken binnen een dynamisch team waarbij je zowel contact hebt met de publieke als de private sector? Wil je meebouwen aan de verdere uitbreiding van een snelgroeiend team met oog voor een goede werk-privé balans? En heb je affiniteit met bouwrecht, aanbestedingsrecht, ondernemingsrecht of...

    Solliciteer nu

    Blog Miljarden nodig voor verduurzaming onderwijsvastgoed

    De ambitie om het onderwijsvastgoed in Nederland in 2050 klimaatneutraal te krijgen, is een ‘majeure opgave’. Vooral in het primair en voortgezet onderwijs is nog veel werk te verrichten.

    Toegevoegd door Wicher Schönau op 21 oktober 2022

    Ook het onderwijs moet bijdragen aan de ambities die in het Klimaatakkoord zijn vastgesteld. Onderwijsgebouwen moeten in 2050 maar liefst 95 procent minder CO2 uitstoten dan in 1990. Voor het tussentijdse meetpunt in 2030 is de ambitie op 55 procent gezet. En in het Beleidsprogramma Versnelling Verduurzaming noemt het kabinet zelfs de ambitie ‘om te programmeren op 60 procent CO2-reductie’.

    Miljarden nodig voor verduurzaming onderwijsvastgoed

    Samengevat: Insights voor de bouw

    • In 2050 moet het onderwijs 95% CO2 gereduceerd hebben.
    • In het funderend onderwijs is gas de voornaamste energiebron.
    • Hoger onderwijs is al voor een belangrijk deel overgestapt op alternatieve warmtebronnen zoals stadsverwarming.
    • Mbo, hbo en WO zijn vaak verder met energiemaatregelen dan het PO en VO, omdat zij hun budget zelf kunnen toewijzen en investeren.
    • De doorlooptijd van bouwprojecten is volgens experts te lang om de transitie te versnellen. Tussen initiatief en ingebruikname ligt soms wel zeven jaar.

    Vooral het funderend onderwijs (primair en voorgezet onderwijs) gaat daar een harde dobber aan hebben. De 7900 scholen in het primair onderwijs en 1420 in het voortgezet onderwijs stoten bij elkaar 635.000 ton CO2 uit per jaar. Maar het is zeker niet alleen het funderend onderwijs dat voor een torenhoge opdracht staat. Alle onderwijssectoren moeten er een paar stappen bij doen als ze in 2050 naar het gewenste doel willen. Bij het huidige tempo van verduurzaming zou niemand de doelstellingen halen, zo voorspellen de modellen.

    uitstoot

    CO2 uitstoot

    De hoge uitstoot in het funderend onderwijs in vergelijking met de andere onderwijssectoren is onder meer te verklaren doordat een groot deel van de voorraad in de jaren ’60, ’70 en ’80 gebouwd is, en daarmee niet meer aan hedendaagse normen voldoet. Het gemiddelde schoolgebouw is 40 jaar oud en niet duurzaam, zo schrijft de Routekaart PO (Primair Onderwijs) en VO (Voortgezet Onderwijs). Bovendien beslaat het funderend onderwijs met zo’n 66% ook het grootste deel van het totaal aantal vierkante meters aan onderwijsvastgoed.

    Veel gasverbruik bij PO en VO

    Verder wordt in het funderend onderwijs veel gas verbruikt, terwijl in het hoger onderwijs al meer gebruik wordt gemaakt van alternatieve warmtebronnen. Uit de Herijking Sectorale Routekaarten MBO en HBO uit 2020 blijkt dat 5 procent van de MBO-scholen stadsverwarming heeft als hoofdbron. Bij HBO is dat al 28 procent. 'Wij denken dat dit komt omdat HBO-opleidingen relatief vaker in grotere steden staan', zegt Gerhard Jacobs, partner bij adviesbureau Hevo. 'Daar zul je sneller een systeem met stadsverwarming aantreffen. MBO’s staan meer verspreid door het land, ook in kleinere gemeenten waar deze voorzieningen nog minder ontwikkeld zijn.'

    huidig

    Een belangrijke reden voor het verschil in toegepaste energiesystemen tussen funderend onderwijs en andere onderwijssectoren is het systeem van financiering, zegt Jacobs. 'MBO’s, HBO’s en universiteiten krijgen een lumpsum budget dat ze naar eigen inzicht kunnen besteden. Zij hebben al best wat geïnvesteerd in hun energietransitie. Het systeem voor basis- en voortgezet onderwijs is anders. Zij zitten in een veel langzamer traject met gemeentelijke verordeningen, subsidies en gemeentebesluiten.'

    Wicher Schönau, partner Huisvesting, Vastgoed en Facility Management bij TwynstraGudde signaleert precies hetzelfde probleem: 'Gemeenteraden kijken voor de begroting voor zorg, armoedebestrijding, schuldhulpverlening et cetera niet verder dan vier jaar. Onderwijshuisvesting is slechts een beperkte post op die begroting. Veel scholen zitten in gebouwen die boekhoudkundig al afgeschreven zijn. Maar de gemeente heeft geen automatisme dat bij het einde van de financiële levensduur opnieuw wordt geïnvesteerd in nieuwbouw of renovatie. Elk nieuw project drukt op de begroting. Dat is een fundamenteel probleem.'

    Grote investeringen nodig

    Om de klimaatdoelstellingen te behalen zijn grote investeringen nodig, zo blijkt uit de routekaarten die voor de diverse onderwijssectoren zijn opgesteld. In het hoger onderwijs zijn renovaties en aanpassingen aan de energievoorziening vaak voldoende. In het primair en voortgezet onderwijs zijn in veel gevallen grotere maatregelen noodzakelijk, verwacht Jacobs: 'Veel gebouwen zijn dusdanig verouderd dat een renovatie even duur of zelfs duurder zou zijn als nieuwbouw. In die gevallen kun je er beter voor kiezen om het gebouw helemaal te vervangen.'

    investeringHoe dan ook staat het totale onderwijs voor ‘een majeure opdracht’, zegt Jacobs. 'Er zijn vele, vele miljarden nodig.' Jacobs denkt dat de tussenmeting in 2030 een ‘lastig verhaal’ wordt. Dat  heeft volgens de deskundige te maken met de doorlooptijd van projecten. 'We denken bij projecten vaak aan de bouwtijd. In twintig maanden bouw je een school. Maar wat we vaak vergeten: de meeste tijd zit in de aanloop van planning, vergunningen en verordeningen, akkoorden, budget zoeken et cetera. Projecten duren van initiatief tot ingebruikname vaak wel zeven jaar. En als we even naar de kalender kijken: over zeven jaar is het al zo goed als 2030.'

    Cruciale voorwaarden

    Of klimaatdoelen van 2050 haalbaar zijn hangt af van het antwoord op drie cruciale vragen, denkt Jacobs.

    • Stelt het Rijk de miljarden die nodig zijn ter beschikking?
    • Zijn er genoeg arbeidskrachten en materialen beschikbaar?
    • Laten we de ambitie prevaleren boven het financieringsstelsel?

    Jacobs licht het derde punt toe: 'Er moet bereidheid zijn bij overheden om de processen te versnellen. Een goed begin zou zijn om de lumpsum-financiering zoals we die kennen van MBO, HBO en universiteiten ook toe te passen op het primair en voortgezet onderwijs.'

    Wicher Schönau deelt die analyse: 'Verduurzaming wordt een zaak van wet- en regelgeving. Linksom of rechtsom moet er dus geld komen. Van het Rijk, óf je maakt het makkelijker voor scholen om zelf te financieren. Geef scholen in primair en voortgezet onderwijs de vrijheid zelf een begroting te maken.' Financiers zijn er genoeg, zegt Schönau. 'Bijvoorbeeld provinciale fondsen en lokale energiefondsen. Die willen maar al te graag geld belenen voor maatschappelijk vastgoed. En ook voor aantrekkelijke rentes van 1 tot 2 procent.' Schönau wijst daarnaast op de nieuwe rijkssubsidie Dumava. 'Scholen kunnen 30 procent op een investering terugkrijgen. Dat willen scholen graag, maar dan moeten ze wel de autonomie krijgen om er met de betrokken gemeente afspraken over te maken.'

    Dit artikel is eerder verschenen op de Cobouw site

    Neem contact op met

    Alle mensen

    Neem contact op met

    Alle mensen