Blog Maatschappelijk vastgoed: samen met de markt verduurzamen

Het is bijna 2020, het jaar dat Nederland 20% minder CO2 moet uitstoten ten opzichte van 1990. Ook moet het energieverbruik met 20% naar beneden. Gemeenten hebben een belangrijke voorbeeldfunctie bij het behalen van deze klimaatdoelen. Zo moeten ze vóór 1 mei 2019 een Roadmap Maatschappelijk Vastgoed hebben opgesteld over de wijze waarop en het tempo waarin zij het eigen vastgoed gaan verduurzamen. In het najaar bleek nog maar 56% van de gemeenten het eigen energie- en klimaatbeleid te hebben vertaald naar het eigen vastgoed. Plannen zijn er dus genoeg…

Op zich is er voldoende ruimte voor gemeenten om te investeren, omdat de potentiële besparing op de exploitatielasten – vooral in het energiegebruik – bij gemeentelijk vastgoed erg groot is. Toch blijkt het nog lastig om op korte termijn grote investeringsbedragen los te maken. Is het koudwatervrees om zelf actie te ondernemen of bestaat er terughoudendheid richting marktpartijen?

Tal van aanbieders op de markt

Inmiddels zijn er diverse marktinitiatieven die gemeenten willen ondersteunen bij de verduurzamingsopgave. Zo wil de Stichting Bewust Investeren vastgoed van gemeenten en woningcorporaties kopen om dit vervolgens voor 30 jaar te pachten. De investering in verduurzaming en het langjarig (duurzaam) onderhoud wordt dan gedaan door deze stichting. Grote investeerders zoals Nationale Nederlanden en de BNG zitten achter dit initiatief. Vergelijkbaar is het idee achter Stichting Maatschappelijk Vastgoed dat in een corporatiemodel werkt en zodoende gemeenten en scholen probeert te ontlasten van een groot deel van hun eigenaarstaken.
Dan zijn er voorbeelden van consortia die gebouwen versneld energieneutraal willen maken, zoals School voor energie, een initiatief dat is voortgekomen uit de Green Deal Scholen o.l.v. Energiesprong/Platform 31. En zo heeft Eindhoven in 2017 een consortium gecontracteerd voor de duurzame renovatie en onderhoud van zeven gemeentelijke panden in de komende 10 jaar. Tot slot betreden nu ook de energiebedrijven deze markt, waarbij Vattenfal een DuurzaamheidsScan aanbiedt voor kantoorgebouwen en Essent met haar initiatief Dakvrienden zonnepanelen wil gaan plaatsen op asbestdaken.

Waarom instappen?

Het is niet gek dat eigenaren van maatschappelijk vastgoed, zoals gemeenten en scholen, twijfelen om in te stappen. Allereerst moeten ze zelf de vraag beantwoorden wat de beste manier is om hun vastgoedportefeuille te verduurzamen. Dat bepaalt grotendeels of en met welk initiatief uit de markt ze in zee gaan.

Om een weloverwogen keuze te maken, staan enkele cruciale vragen centraal:

• Hoe (snel) draagt deze stap bij aan het behalen van ons lokale energie- en klimaatbeleid?
• Wat is het businessmodel van de marktpartij?
• Op welke manier zijn de aanbestedings- en inkoopregels van toepassing?
• Kan ik mijn verplichtingen als contractpartij (opdrachtgever) ook waarmaken?
• Hoe verandert de relatie met de huurders en gebruikers van het maatschappelijk vastgoed?
• Welke eisen stelt een dergelijke constructie aan mijn eigen vastgoedorganisatie?

De energietransitie vraagt veel executiekracht van gemeenten, waarbij samenwerken met marktpartijen uitkomst kan bieden. Door de kansen en risico’s op voorhand goed in te schatten is een succesvolle en snelle verduurzaming een stap dichterbij.