Blog Hoe het brein leiderschap beïnvloed

Welk deel van de hersenen doet wat? En hoe zorg je dat je hersenen zo goed en efficiënt mogelijk werken?

Hoe zit het brein in elkaar?

Het brein heeft zich in de evolutie van miljoenen jaren ontwikkeld tot hoe het nu is en bestaat  uit drie delen:

• het reptielenbrein (ook wel de oude hersenen)
• het zoogdierenbrein
• het menselijk brein (ook wel de nieuwe hersenen).

Het reptielenbrein heeft een beperkt, maar wel een heel krachtig leervermogen. Het is de plek van onze levensinstincten en het deel waarin verslavingen ontstaan. Het zoogdierenbrein heeft betrekking op emotie, motivatie en gedrag en zien we sterk terug in analoge communicatie. Het nieuwste deel van het brein onderscheidt mensen van dieren. Het maakt intelligent denken mogelijk, maar is veel zwakker dan het zoogdieren- en reptielenbrein.

Onbewust wordt het brein vaak gebruikt in de volgorde van oud naar nieuw; als je een ruimte binnenkomt, treedt eerst je reptielenbrein in werking, is het hier veilig? Zo ja, dan checkt het zoogdierenbrein of er emotionele blokkades zijn. Zo niet, dan heeft het brein groen licht om het menselijk brein aan het werk te zetten.

Hoe kunnen we deze informatie gebruiken in leiderschap?

Door je bewust te zijn van de gelaagdheid en evolutie van het brein kan je als leidinggevende inspelen op de benodigdheden van medewerkers. Zo worden veel beslissingen genomen op basis van emoties, met het reptielenbrein en zoogdierenbrein, omdat deze delen van het brein langer ontwikkeld zijn en dus sneller werken. Als je wilt dat anderen, of jijzelf, goed kunnen leren en zich gemotiveerd voelen, moet je eerst het reptielenbrein op zijn gemak stellen door bijvoorbeeld complimenten te geven en afspraken te maken die zekerheid bieden; je creëert dan een veilige omgeving.

In de huidige wereld is vooral het laatste deel van het brein nodig. Het is steeds belangrijker om goed te kunnen plannen, flexibel te zijn en je snel te kunnen aanpassen. Voor persoonlijk leiderschap is het in het bijzonder belangrijk om langetermijnplanningen te kunnen maken, ongewenst gedrag te kunnen onderdrukken, emoties te herkennen en een goed werkgeheugen te hebben. Hiervoor is het nieuwste hersendeel belangrijker dan het reptielenbrein. Voor het reptielenbrein kun je de omgeving aanpassen om het optimaal te gebruiken, je menselijk brein moet je trainen en ontwikkelen om dit te doen.

Volgens Sitskoorn (2016) kun je dit deel van je hersenen trainen met het EFFECT-programma:

• Enriched environment: Zorg voor een omgeving die jou kan inspireren.
• Flow focus: Geef je aandacht gericht.
• Fixed sleep pattern: Zorg dat je genoeg slaap krijgt.
• Exercize: Sport en beweeg regelmatig.
• Connect today and tomorrow: Verlies je lange termijn doelen niet door de dagelijkse sleur.
• Time: Gun jezelf de tijd en houd vol.

Alles wat je doet en waaraan je wordt blootgesteld, zal voor bepaalde ontwikkelingen in je hersenen zorgen. Dus wil je een bepaalde vaardigheid trainen, dan moet je je eraan blootstellen. Zo zijn er diverse oefeningen om jezelf te confronteren met je eigen gedrag, waardoor je bewuster wordt en dit gedrag wellicht verandert. Ook kun je leren van fouten door doelgericht te reflecteren op uitgevoerde taken. Wil je bijvoorbeeld emoties beter leren herkennen dan zijn er trainingsprogramma’s en apps die je daarmee bekend kunnen maken. Als je een beter werkgeheugen wilt dan is het wetenschappelijk bewezen dat je goed moet eten, slapen en sporten en dat daarnaast brain games zorgen voor het verbeteren van cognitieve functies.

Bronnen:

• Swaab, D. (2010). Wij zijn ons brein. Olympus.
• Sitskoorn, M. (2016). IK². Deventer: Vakmedianet.
• MacLean, P. (1990). The triune brain in evolution. New York: Plenum Press.