Gemeente Doetinchem De Wet inburgering: hoe gaat het met de uitvoering?

De Wet inburgering die op 1 januari 2022 in werking trad, stelt een aantal kaders voor de taken van gemeenten. Er is echter ook voldoende ruimte voor eigen invulling. Dat biedt maatwerk, sturingsmogelijkheid en beleidsvrijheid. De gemeenteraad van Doetinchem wilde onderzoeken welke keuzes er zijn gemaakt ten aanzien van integratie, acceptatie en participatie van statushouders. En of het beleid doelgericht en doeltreffend wordt uitgevoerd.

Omdat de Wet inburgering relatief nieuw is, wilde de gemeente uiteraard zicht houden op de voortgang. Het zicht op die voortgang was beperkt, omdat de uitvoering volledig aan uitvoeringsorganisatie Laborijn was uitbesteed. Laborijn voert ook de Participatiewet en de WsW voor de gemeente uit. En dus was de terechte vraag: hoe kunnen we als raad borgen dat we grip houden op de uitvoering als die elders is belegd?

Hoe verloopt de inburgering?

De secretaris van de rekenkamer klopte bij TwynstraGudde aan. Wij hebben in meerdere gemeenten dit soort onderzoeken uitgevoerd, dus wisten wij direct wat ons te doen stond. En de opdracht was duidelijk: kunnen jullie een beeld schetsen hoe de inburgering van statushouders in de gemeente Doetinchem verloopt en hoe dit zich verhoudt tot ‘de papieren werkelijkheid’. En kijk daarbij ook naar mogelijke knelpunten voor andere beleidsterreinen, zoals onderwijs en wonen.

Documentenanalyse en veel interviews

We hebben een documentenanalyse uitgevoerd, waarbij o.a. voortgangsrapportages, jaarstukken van de gemeente, begrotingen, samenwerkingsafspraken en beleid zijn bekeken. Daarnaast hebben we interviews gehouden met betrokkenen, zowel op ambtelijk als bestuurlijk niveau. We zijn gaan praten met de mensen van Laborijn en samenwerkingspartners als Vluchtelingenwerk, de woningcorporatie en een vrijwilligersorganisatie. Daarnaast wilde de gemeente aansluiten op de behoeften van statushouders en dus hebben we ook met hen gesprekken gevoerd. Omdat het onderzoek ook gaat over de positie van de raad organiseerden we een raadssessie om de beelden en ervaringen van de raad inzichtelijk te krijgen. Alle input hebben we verzameld in een rapportage met conclusies en aanbevelingen.

Rapportage biedt inzicht

Het onderzoek en de rapportage bieden de raad inzicht in hoe de inburgering verloopt, wat de consequenties zijn voor ander beleid, bijvoorbeeld wonen en het sociaal domein. Ook geven we de raad aanbevelingen om beter zicht te krijgen en te houden op de uitvoering van het inburgeringsbeleid. Zo kan de raad beter haar kaderstellende en controlerende rol invullen.

Benoem doelstellingen en ambities

Een belangrijke conclusie was dat de gemeente nergens in haar beleid had vastgelegd wanneer de uitvoering van de Wet inburgering succesvol zou zijn. Het laat zich raden dat zonder doelstellingen de raad maar beperkt zicht heeft op de uitvoering, of deze voldoet aan wat de raad wil bereiken en of er moet worden bijgestuurd. Benoem dus doelstellingen en ambities. Andere aanbevelingen gingen over de manier waarop de informatievoorziening wordt geregeld, het oplossen van aandachtspunten als de financiële ontzorging, het begeleiden van statushouders naar werk en hoe Laborijn inwoners na afronding van het inburgeringstraject kan blijven volgen.

Waarom TwynstraGudde?

TwynstraGudde heeft veel ervaringen met dit soort rekenkameronderzoeken. We hebben die voor meerdere gemeenten uitgevoerd. Wij kunnen op basis van documenten een helder beeld schetsen van het inburgeringsbeleid, kunnen in interviews tot de kern komen en daar waardevolle input uithalen. Speciaal waren ook de interviews met statushouders, waardoor we ook het perspectief van de gebruiker konden meenemen. Verder letten we er altijd op ook de raadsleden gedurende het onderzoek te betrekken.