Nationaal Programma Palliatieve Zorg II Samen transformeren voor de palliatieve zorg

Door een ongeneeslijke ziekte of ouderdom zijn belanden elk jaar 120.000 mensen in de laatste fase van hun leven. Aan deze mensen wordt palliatieve zorg gegeven, zorg voor als genezen geen optie meer is. Dan staan kwaliteit van leven, rouwen en sterven centraal. Mensen moeten op deze zorg kunnen rekenen en het moet passen bij hun situatie. Met het Nationaal Programma Palliatieve Zorg II (NPPZ II) wil het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) de palliatieve zorg verder ontwikkelen. VWS heeft TwynstraGudde gevraagd om van NPPZ II een tussenevaluatie uit te voeren.

Het NPPZ II staat voor de integratie van palliatieve zorg in de reguliere zorg en ondersteuning, via de implementatie van het kwaliteitskader. Dit is in lijn met de doelstellingen van het Integraal Zorgakkoord (IZA) en het doel van het NPPZ II: voor iedere patiënt en naasten de juiste zorg, op de juiste plek, op het juiste moment, door de juiste zorgverlener, met de juiste financiering. NPPZ II loopt van 2022 tot en met 2026 en het ministerie van VWS wilde na de eerste twee jaar van het programma inzicht in de voortgang. Daarom vroeg het TG een tussenevaluatie te maken van de doeltreffendheid en de voorbereiding op de borging en om te leren voor het vervolg van het programma.

Lemniscaat van het Leren

We hebben hiervoor een lerende evaluatie uitgevoerd. Dit geeft de opdrachtgever inzicht in de voortgang en concrete sturingsmogelijkheden voor het vervolg. Gezien de ‘leervraag’ van de opdrachtgever hebben we de evaluatiemethodiek van TwynstraGudde toegepast: het Lemniscaat van het Leren. Met deze methode koppelen we verleden aan de toekomst en papier aan de praktijk. We evalueren de beleidskaders en verordeningen en kijken naar de uitvoering en ervaringen. Dan komt een moment van bezinning: werken de keuzes zoals bedoeld? Is er een herijking nodig of sluit de praktijk aan bij het papier? Vanuit daar kan worden gebouwd aan verbetering.

Beleidstheorie biedt concrete handelingsmogelijkheden

Als analysekader hebben we de beleidstheorie ingezet. Hiermee maken we, aan de hand van documentstudie en interviews, de directe resultaten en maatschappelijke effecten van het programma inzichtelijk. Zo bieden we het ministerie en het programma concrete handelingsmogelijkheden op basis van de bevindingen in de evaluatie.

Aanpak biedt inzicht en overzicht

Onze aanpak bestaat daarom uit vijf fasen: Beginnen, Beschrijven, Beluisteren, Bezinnen en Bouwen.

In fase 1 ‘Beginnen’ hebben we samen met de opdrachtgever het plan van aanpak opgesteld.
In fase 2 ‘Beschrijven’ hebben we circa 220 documenten bestudeerd en een analysekader en interviewleidraad opgesteld.
In fase 3 ‘Beluisteren’ hebben we diverse betrokkenen geïnterviewd.
In fase 4 ‘Bezinnen’ hebben we onze analyses samengevoegd en conclusies en aanbevelingen opgesteld. De tussentijdse resultaten hebben we besproken met de opdrachtgever en de resultaten besproken met de begeleidingscommissie.
In fase 5 ‘Bouwen’ sloten we de evaluatie af met een visueel toegankelijke en prettig leesbare rapportage. De feedback van opdrachtgever, begeleidingscommissie en interviewrespondenten hebben we gebruikt voor het definitieve rapport. Dit hebben we opgeleverd aan het ministerie van VWS. Inmiddels zijn kamerbrief en rapport gepubliceerd.

Waarom TwynstraGudde?

De toegevoegde waarde van TwynstraGudde is de lerende en praktische insteek van de evaluatie die de opdrachtgever en programmaorganisatie handelingsperspectief geven. Kort samengevat is onze conclusie dat het NPPZ II op schema loopt. De Transformatie palliatieve zorg draagt bij aan de doelen. Wel is samenwerking nodig tussen alle betrokken partijen, op lokaal, regionaal en landelijk niveau. Ook is doorontwikkeling van de Stuurgroep NPPZ II gewenst is in omvang, samenstelling, rolverduidelijking en werkwijze. Verder is meer aandacht nodig voor structurele borging van rollen, taken en verantwoordelijkheden voor verschillende werkzaamheden op verschillende niveaus. De samenwerking met Palliantie II is goed, maar de onderlinge communicatie en afstemming kan beter. Ook de samenwerking met Kenniscentrum Kinderpalliatieve zorg verloopt goed.